Μεσαιωνικες Χιώτισσες από την Απάνωμεριά (Παρπαρουσσενες?)
Η Χιώτισσα από Απάνωμερία, φοράει ασημένιο μετάλλιο με ένα σπαθί χαραγμένο στη μέση με τόξο και τα βέλη σκουλαρίκια της.
Ζολώτα, Γεώργιου- Ιστορια της Χιου
ENGLISH VERSION IS AFTER THIS GREEK VERSION- SCROLL DOWN
Ακουλουθοντας την προφορική παράδοση, λέγεται ότι η Παρπαριά ηταν κατο εκει που ειναι σημερα η Αγία Μαρκέλλα. Ηταν αναμεσα μια κοιλάδα και ετρεχε αναμεσα της ο ποταμος που αδιαζε μεσα στην παραλια της σημερινης Αγιας Μαρκελλας.
Αγιος Παντελεήμονας στην κοιλάδα της Βαρβαθου
Η κοιλάδα της Βαρβαθου
Αγία Μαρκέλλα, Βαρβαθος και Παρπαριά
Ελεγοτανε Βάρβαθος η Βαρβάθος . Ο οικισμός δεν είχε κάστρο, ούτε το πλεονέκτημα του υψηλου έδαφου. Το χωριό της Βολισσος έπρεπε να τους προειδοποιήσει για τους πειρατές. Στελανει αγγελιοφόρο που ανεβεναι στον λόφο του Καβούρα και φωνάζε κατω στην κοιλαδα μια γνωστή παροιμία που λέει «φύγετε χοριον το περα, και χοριο το παρα περα, φυγετε οι Βαρβαρουσοι και οι κουρσαροι σας βαρουσοι». Η άμυνα ήταν να αρπακσουν οτη μπορουσαν και να τρέξουν να κρυφτουν. Μόνο αν ένιωθαν ότι είχαν περισσότερους μαχητές εκάμνουν μάχη.
Ζωλοτας, σελ. 452
Ελεγαν οτι, καποτε στο παρελθον, κατά τη διάρκεια μιας πειρατικής επίθεσης, οι άνδρες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν που χάναν τη μάχη. Οι γυναίκες τοτε πειραν θέση δίπλα στους άνδρες τους να πολεμισουν. Το αποτέλεσμα ήταν νίκη για τους Παρπαρούσους (Ζωλοτας, σελ. 451, 452). Μετά από αυτό το επισοδιο, για μεγαλυτερη ασφαλεια αποφασίστηκε να εγκαταλειψουν τον οικισμο της Βαρβάθου. Λενε οτη οι μισοί του χωριού πήγαν στη Βολισσό που ίδρυσαν την συνοικία του Πυ θωνα .
Οι υπόλοιποι πηγαν σε υψηλότερο έδαφος και ίδρυσαν το χωριο με το ονομα Παρπαριά ως φόρο τιμής στους προγόνους τους. Οι γυναίκες βραβεύτηκαν για την ανδρεία τους. Φορούσαν ένα ασημένιο μενταγιόν με ένα σπαθί χαραγμένο στη μέση . Φορούσαν επίσης σκουλαρίκια με τη μορφή τόξο και βέλη . Όλα αυτά για να αναμνειθει η ανδρεία τους στη μάχη.
Τώρα, ας ρίξουμε μια ματιά να ευρουμε αυτη την προφορική παράδοση στην ιστορία . Περιηγητες από άλλες χώρες στη Χίο καταγράφουν αυτα τα στολίδια και τη μοναδικότητά τους . Το 1631 , 1636 , 1638 , 1641, 1643, 1677 και 1688 έχουν παρατηρηθεί από διάφορες περιηγητες. Όλοι γραφουν την ίδια ιστορία που λεει η προφορική παράδοση μας (Giles Fermanel 1631 Βaltazar de Monconys 1636, Francesco Lupazolo 1636 και 1648, Vincent de Stochove 1643, John Covel 1677 και Olfer Dapper 1688 . Ο John Covel περιλαμβάνει επίσης τα διάφορα χωριά που έχουν αυτή την παράδοση στο κόσμημα. Βρίσκονται μόνο στη Βόρειο Χίο (Απανομεριά). Η Παρπαριά συμπεριλαμβάνεται με Αναβατο, Αυγονιμα, Σιδερουντα, Βολισσος, Ανενιτα (Νενιτουρια), Καμπια, Αμαδες, Βικι, Καταβασις, Αγιοθελενη (Αγιο Γαλας) Κουρουνια, Πιτιος και Καρδααμυλ . Ο Covel επίσης zωγραφίζει ένα σκίτσο του σκουλαρικιού. Το 1638 Ο Francesco Lupazolo ζωγραφίζει ένα σκίτσο με τα σκουλαρίκια και μενταγιόν. Το σκίτσο είναι από δύο γυναίκες, πιθανώς δειχνει την μόδα της νότιας Χίου και βόρειας Χίου (Argenti, The Costumes of Chios, σελίδα 66, 67)
Το 1641 ένα άλλο σκίτσο βρίσκεται μιας γυναίκας από τη Βολισσό από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Γεριτας που δείχνει το ίδιο μενταγιόν και σκουλαρίκια
Μετά το 1688 , δεν ξανα γίνεται αναφορά σχετικά με αυτα τα κοσμηματα. Ξέρουμε ότι το 1665 οι Δημογεροντες πέρασαν νόμο να μην φορούν οι γυνεκαίς ακριβά κοσμητικά γιατη οι Τούρκοι υποχρέωναν τους Δημογέροντες να τα μαζεβούν να πληρώσουν τους φόρους (The Costumes of Chios, σελίδα 67).
Μια περιέργεια ήταν ότι ορισμένες από τις γυναίκες που φορούσαν το μετάλλιο, ελεγαν ότι η μάχη που συνέβηκε ήταν όταν το νησί ήταν χωρισμένω μεταξύ των βόρειων χωριον και τα νότιον (Costumes of Chios, σελίδα 280 -Gilles Fermanel 1631).
Η επόμενη στάση στην έρευνα ηταν να ριξουμε μια ματια παλι στην ιστορία, για να προσπαθήσουμε να βρούμε ποτε το νησί ειχε πιθανόν χωρίσει προσωρινά. Σύμφωνα με Κ.Μ. Katla (Η Χιος επι τους Γενουηνσιους Μερος Α ' σελίδα 38) και τον Φίλιππα Χρυσοβελονη (Χιος και Χιοι , σελίδα 22), το 1329, οι Βυζαντινοί πειρανε την Χίο δια της βίας απο τους Γενοβεζους. Οι Γενοβέζοι προσπαθεισαν να επιτεθεσουν το νησί με πλοία, αλλά αποτυγχάνουν. Ο αυτοκράτορας της εποχης, Ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος επιβραβεύει τον Λέοντο Καλοθετο για τη νίκη του. Λάβετε υπόψη οι Γενουάτες είχαν την έδρα τους στην πόλη της Χίου. Ηλεγχαν το εμπόριο της μαστίχας, τα νότια χωριά και τα έσοδα. Οι σύμμαχοί τους και οι επενδυτές τους ήταν εκεί.
Μετά την ήττα τους, οι Γενουάτες δεν τα παρατησαν . Επέστρεψαν το 1346 και πήραν την πόλη της Χίου και επιτα το νηση. Αυτή τη φορά η εταιρια η Μαόνα διαχειρίστηκε το νησί. Η Μαόνα διαίρεσε το νησί σε περιοχές καθένα με τους μετόχους του.
Στη συνέχεια ισως να πω ότι η Βαρβάθος εγκατελειφθει περίπου το 1329. Υποθέσω μόνο με βάση στην τριγωνοποίηση της ιστορίας. Γνωρίζουμε ότι από το 1346, η Παρπαριά είναι τεκμηριωμένη ως επισημο χωριό από τους Γενουάτες. Υπήρχαν πειρατικές επιδρομές νωρίτερα στον αιώνα από τους Τούρκους και τους Καταλανούς, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις σχετικά με το χωρισμό της βόρειας και της νότιας Χιου.
Argenti, Philip P.- The Costumes of Chios. Their development from the XVth to the XXth Century. B.T. Batsford LTD London 1953 (σελ. 66, 67, 280) .
Κατλα, Κ.Μ. - Η Χιος επι τους Γενουηνσιους Μερος Α ' (σελ. 38) Σμυρνη 1908.
Τα Χαρακτικα της Χιου, Τομος Α’ Οι Ενδυμασιες, Συλλογη Κωστα κα Δεσποινας Κουτσικα. Σειρα Αιπος 1994. (σελ. 244, 245, 246, 247, 248, 249, 264, 265, 268, 269, 270, 271)
Χρυσοβελονη, Φιλλιπου- Χιος και Χιοι (σελ. 22) Aθηνα 1938.
Ζολώτα, Γεώργιου- Ιστορια της Χιου (σελ. 451, 452) Τομος Α’. Μερος Πρωτον. Ιστορικη Τοπογραφια και Γενεαλογια. Αθηνα. Σακελλαριου 1921.
Βλαστου, Αλεξανδρου Μ.- ΧΙΑΚΑ- Ιστορια της Νησου Χιου (σελ. 212)- Εκδοσεις Χαβιαρα- Χιος 2000.
First printing published in 1840.
Medieval women from Northern Chios called Apanomeria or literally “upper place”
Northern Chios woman wearing her silver medallion with a sword in the middle and her bow and arrow earrings.
Following the oral tradition, it is said that Parparia was where Agia Markella is now. It was situated in a valley and a river ran through it which emptied out in the bay of Agia Markella. The settlement was called Varvathos. The settlement did not have a fort nor the advantage of high ground. The village of Volissos had to warn them of pirates. Volissos would send a messenger who would go climb up the hill of Kavouras and yell a warning down into the valley. The famous yell was “Flee you village there and village further there, flee you Varvarousi, because the corsairs will beat you!” (Ζωλοτας, σελ. 451, 452). Their defense was to grab what they could, run and hide. Only if they felt they had enough defenders would they stay and defend their territory. It is said that there was a pirate attack where the men were forced to retreat. The women were forced to take a stand next to their men. The result was victory (Αrgenti pages 66 and 67). After this event, it was decided to abandon the settlement near in the river valley which was near the sea and move. They say that part of the village went to Volissos. In Volissos, they established the Pythonas district. The rest moved to higher ground and started a village in the mountains which they named Parparia, in homage to the first Parparousi. The women were rewarded for their bravery. They wore a silver medallion with a sword engraved in the middle. They also wore earrings in the form of bow and arrows. All this was to commemorate their bravery in battle.
Now let us look for this oral tradition in history. Travelers from other countries in Chios record these cosmetic ornaments and their uniqueness. In 1631, 1636, 1638, 1641, 1677 and 1688 they are observed by various travelers. The women that wear them all have the identical story that is told in our oral tradition. The traveler John Covel also includes the various villages which are only in northern Chios that have this tradition in jewelry. Covel mentions Anavatos, Avgonima, Siderounta, Volissos, Anenita (Nenitouria), Kambia, Amades, Viki, Katavasis, Agiothaleni (Agio Galas), Kourounia, Pitios and Kardamyla. He also draws a sketch of the earring. In 1638 Francesco Lupazolo draws a sketch with the earrings and the medallion. The sketch is of two women, possibly the fashion of southern Chios and northern Chios. In 1641, another sketch of a woman from Volissos from the church of Agios ioannis Geritas shows the same medallion and earrings. After 1688, no further mention is made about this jewelry. It is documented that in 1665, the elders (Demogerontes) passed a law forbidding women from wearing expensive jewelry because the Turks would obligate the Greeks to use the jewelry to pay taxes (The Costumes of Chios, page 67). One curiosity was that some of the women wearing the medallion said that the battle that the women participated in with their men that occurred when the island was divided between northern villages and the southern villages (Argenti, Costumes of Chios, page 280 -Gilles Fermanel 1631).
Let's look now at history and try to find when the island was possibly divided temporarily. According to K.M. Katla (Η ΧΙΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥΣ ΓΕΝΟΥΗΝΣΙΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Α' Κ.Μ. ΚΑΤΛΑ ΣΜΥΡΝΗ 1909- page 38) and Fillipos Chrysoveloni (XIOS KAI XIOI 1938 page 22) in 1329, the Byzantines take Chios back by force. The Genoese try to attack the island by ships but fail. Keep in mind the Genoese were headquartered in Chios town. Their allies and investors were all in southern Chios. The emperor of the time Andronikos Paleologos rewarded Leontos Kalothetos for his victory. After this defeat however, the Genoese did not give up. They returned in 1346 and took Chios town back. This time, the Genoese company Maona administered the island. It divided the island into districts along with their shareholders.
Through trangulation of history, it is my hypothesis, that Parparia abandoned Varvathos around 1329. We know that by 1346, Parparia is documented as a village by the Genoese.
Argenti, Philip P.- The Costumes of Chios. Their development from the XVth to the XXth Century. B.T. Batsford LTD London (Pages 66, 67, 280).
The Engravings of Chios, Volume 1, The Costumes, The Costas and Despina Koutsikas Collection. Aipos 1994. (pages 244, 245, 246, 247, 248, 249, 264, 265, 268, 269, 270, 271)
Ζολώτα, Γεώργιου- Ιστορια της Χιου (pages 451, 452) Τομος Α’. Μερος Πρωτον. Ιστορικη Τοπογραφια και Γενεαλογια. Αθηνα. Σακελλαριου 1921.
Βλαστου, Αλεξανδρου Μ.- ΧΙΑΚΑ- Ιστορια της Νησου Χιου (page 212)- Εκδοσεις Χαβιαρα- Χιος 2000.
First printing published in 1840.
Κατλα, Κ.Μ. - Η Χιος επι τους Γενουηνσιους Μερος Α ' (page 38) Σμυρνη 1908.
Χρυσοβελονη, Φιλλιπου- Χιος και Χιοι (page 22) Aθηνα 1938.
