top of page

 Ο «πολίτης» στην Παρπαριά 

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

 

24/01/2005

Ο «πολίτης» στην Παρπαριά 

«Είμαστε το πιο ζωντανό χωριό της Αμανής» 

Η Παρπαριά αποτελεί την καλή όψη της Αμανής.

«Είμαστε το πιο ζωντανό χωριό μετά τη Βολισσό»,

λένε οι κάτοικοί του και δεν υπερβάλλουν. Τα δύο καφενεία του χωριού

μένουν ανοικτά και μετά τα μεσάνυκτα, ακόμη και το χειμώνα.

Ειδικά «άμα πιάσει καλά το πινόκλι»... Μεγάλη αβάντα είναι ακόμη το ότι

υπάρχει φούρνος, μπακαλικάκι κι το χωρίο είναι ιατρικό κέντρο της περιοχής. Τα άλλα δύο, που καλύπτουν μαζί τις ανάγκες περίθαλψης των χωριών της Αμανής, βρίσκονται στη Βολισσό και τα Κουρούνια. Ο Ζυφιανούσης Γιάννης Κοκολάκης, που βρέθηκε στην παρέα, υποστηρίζει ότι η Αγία Μαρκέλλα κι η Παναγιά η Παγούσαινα είναι ο παράδεισος της Ελλάδας. «Η μισή Μακεδονία έρχεται εδώ για διακοπές». 

Ιστορία 

Η Παρπαριά δεν πρέπει να είναι πολύ παλιό χωριό. Ο παλιότερος οικισμός ήταν στη θέση Παλιοκαταλύμματα, ένα χιλιόμετρο απόσταση από την Αγία Μαρκέλλα, στον Κάμπο. Οι κάτοικοί του τον εγκατέλειψαν από το φόβο των πειρατών κάποια χρονική στιγμή . Μαζί πιθανά με τους κατοίκους των άλλων παλιών οικισμών Μισό Ραχίδι κι Άγιος Σίδερος, έφτιαξαν τη σημερινή Παρπαριά., γύρω στο 1600 μ.Χ περίπου. 
Ονομασία 
Δυο είναι οι συζητήσιμες εκδοχές σύμφωνα με την παράδοση: 
Α) Ο καθηγητής Στεφάνου υποστηρίζει ότι προέρχεται από το φυτό πάρπαρο, που ευδοκιμούσε παλιά στην περιοχή. 
Β) Ο Ζολώτας αναφέρει ότι την ονομασία του πήρε από Μανιάτες οικιστές που ζούσαν κοντά στη Σπάρτη, στο Βουνό Πάρπαρο, και τους μετέφεραν εδώ οι Βυζαντινοί με τη μέθοδο της διασποράς των πληθυσμών, λόγω της παλιάς ερήμωσης του τόπου. 
Πληθυσμός 
Στην απογραφή του 1951 είχε 850 κατοίκους. Το 1961 καταγράφηκαν 650 και το 1971, 340. Φανερή η προϊούσα φθορά. Όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι, προπολεμικά πρέπει να είχε πάνω από 1000 κατοίκους. 

Σήμερα, οι μόνιμοι χειμωνιάτικοι είναι γύρω στα 100 άτομα. «Το καλοκαίρι όμως υπάρχει κόσμος στα καφενεία και την πλατεία ως τα ξημερώματα. Γίνεται χαμός». Ζωντανό χωριό. 
Παιδεία 
Πριν το 1887, τα μαθήματα γινόταν σε σπίτια. Οι παλιοί θυμούνται το σχολειό στο σπίτι της Κωνσταντάραινας. Το πρώτο και παλιό σχολείο που υπάρχει ακόμη στην πλατεία χτίστηκε το 1887. Η ανέγερση του νέου σχολείου άρχισε το 1958, ολοκληρώθηκε το 1960 κι άρχισε να λειτουργεί την περίοδο 1961-62. Σήμερα βέβαια, οι 9 μαθητές του χωριού πηγαίνουν στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο Βολισσού. 
Η πλατεία του Κάστρου 
Η ονομασία του χώρου στα Βορειοδυτικά του χωριού υποδηλώνει την παρουσία του. Τώρα δεν υπάρχει πια. Τώρα υπάρχουν κάποια λίγα απομεινάρια. «Ήταν κάστρο μεγάλο, όχι πύργος. Από του Τσουκαλά του Κωνσταντή και πάνω υπήρχε 60 μέτρα γαλαρία. Μέσ’ του Καψομάνη το σπίτι υπάρχει ακόμη πολεμίστρα. Δεν έπρεπε να το καταστρέψουν. Το γκρέμισαν κι έχτισαν σπίτια και το καμπαναριό της εκκλησίας του Αγ. Γιάννη του Θεολόγου το 1968-69. Ήταν λάθος», λένε τώρα. 

Πολιτιστικοί Σύλλογοι 

Κάποτε υπήρχαν τρεις. Του χωριού, της Αττικής και των ομογενών των Ηνωμένων Πολιτειών. Τώρα λειτουργεί μόνο ο τελευταίος. Ένα μεγάλο ΓΙΑΤΙ υπάρχει σαν παράπονο στα χείλη των χωριανών. «Έχουν διαλύσει γιατί δεν τα βρίσκαμε μεταξύ μας», ομολογούν οι ίδιοι. Υπάρχει κάποια εμφανής πικρία. «Ας αναλογιστούν τα λάθη οι υπεύθυνοι», λένε. Το «Γιατί» παραμένει. 
ΟΤΕ – ΔΕΗ 
Ως το 1970 περίπου υπήρχε ένα κοινοτικό τηλέφωνο, με τη μανιβέλα που γύριζε για να δουλέψει. Το 1970 αντικαταστάθηκε από το νέο τότε, με τους αριθμούς στο καντράν. Μετά το 1982 μπήκαν 12 τηλέφωνα. Αργότερα έγιναν 24 και μετά το 1996, με το σύστημα ΣΑΡ τηλεφωνοδοτήθηκαν όλα τα σπίτια. «Η επικοινωνία είναι σχετικά καλή τώρα πια», όπως λένε. 
Ρεύμα δόθηκε στο χωριό το 1970, τη μέρα του Πάσχα. 
Δρόμος 
Παλιά έφθανε ως την Αγ. Μαρκέλλα μόνο. Το 1951-52 άρχισε να κατασκευάζεται ο χωματοδρόμος από Αγ. Μαρκέλλα προς Πυραμά, που υπάρχει ακόμη. 
Ο σημερινός αμαξωτός από Βολισσό προς Πυραμά - Παρπαριά άρχισε να κατασκευάζεται το 1978. Άσφαλτος άρχισε να πέφτει το 1982. Στην Παρπαριά έφτασε το 1985-86. 
Η Αγία Μαρκέλλα 
Οι Παρπαρούσοι υποστηρίζουν ότι θα πρέπει διοικητικά να ανήκει σε αυτούς. «Το παλιό χωριό μας, στα Παλιοκαταλύματα, ήταν στον Κάμπο της Αγίας Μαρκέλλας. Απείχε 1 χλμ. μόνο από το μοναστήρι. Τώρα η απόσταση είναι 6 χλμ. κι ο ποταμός ο τραγουδισμένος ανήκει σε εμάς. Γιατί το μοναστήρι ανήκει στη Βολισσό είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο». 
Τα πανηγύρια 
Παλιά το πανηγύρι γινόταν στις 26 του Σεπτέμβρη, του Αγίου Γιαννιού. Τα τελευταία 20 χρόνια μεταφέρθηκε στις 26 Ιουλίου, της Αγ. Παρασκευής, για να μετέχουν κι οι καλοκαιρινοί επισκέπτες. 
Άλλο πανηγύρι γίνεται και την ημέρα της Παναγιάς, τον Δεκαπενταύγουστο, στην Παναγιά Παγούσαινα. Δίνει και παίρνει το κατσικοπίλαφο. Παλιά κάνανε και πατάτες με κρέας. Τα δύο τελευταία χρόνια κάνουν εκδηλώσεις με ρεφενέ την Καθαρά Δευτέρα και το Πάσχα. 
Οι προοπτικές 
Σύμφωνα με τους κατοίκους, δεν υπάρχουν. Σημειώνουν όμως ότι η Παρπαριά βρίσκεται ανάμεσα σε τρεις χώρους, που, αν είχαν αξιοποιηθεί σωστά, με θεματικό τουρισμό, θα μπορούσαν να έχουν αλλάξει την εικόνα του τόπου. Είναι η Αγ. Μαρκέλλα, η περιοχή της πηγής Παγούσαινας και το σπήλαιο στο Άγιο Γάλας, στο οποίο γίνονται προσπάθειες αξιοποίησης τελευταία. Για την Παγούσαινα δεν υπάρχει κάποιος σχεδιασμός . Υπάρχουν απλά κάποιες σκέψεις ανάδειξης και αξιοποίησης θεματικού και περιπατητικού τουρισμού, αρκεί να βρεθούν πηγές χρηματοδότησης του έργου. Δηλαδή, απλά υπάρχει μια φιλοδοξία για κάποιας μορφής ανάπτυξης που δεν θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα του χώρου. 
Οι ομογενείς 
Όλοι ομολογούν ότι είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο γι’ αυτούς. Πάνω από 1000 Παρπαρούσοι μετανάστευσαν στις ΗΠΑ μετά το 1967. Ο συγχωριανός τους Γ. Μαλαφής είναι ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Παγχιακών Σωματείων. Ο Ι. Μαλαφής, συγχωριανός κι αυτός, προσπαθεί μέσω της Χιακής Ομοσπονδίας να ανακαινισθεί το παλιό σχολείο. Υπάρχει όμως εμπλοκή με την αρχαιολογία. 
Συνολικά οι ομογενείς έχουν προσφέρει πάνω από 100.000 δολ. για το δίκτυο υδροδότησης του χωριού, την επισκευή της Παναγιάς Παγούσαινας, της Ευαγγελίστριας, του Καμπαναριού του Αγ. Γιάννη και την διαμόρφωση ενός μέρους της πλατείας με τον φωτισμό μαζί. «Συνέχεια κάνουν δωρεές. Ό,τι ζητήσουμε μας το δίνουν πρόθυμα. Αγαπούν το χωριό τους και τ’ αποδεικνύουν συνέχεια», τονίζουν οι Παρπαρούσοι με ευγνωμοσύνη. 

 
ΠΗΓΗ- ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΑΓΟΥΣΑΙΝΑΣ 

Ο θησαυρός 

Το νερό της Παγούσαινας είναι το καμάρι των κατοίκων. Φημισμένο για την ποιότητα του, όχι μόνο στη Χίο. Η πηγή απέχει 5 χλμ. από το χωριό. Εκεί υπήρχε παλιά μοναστήρι. Το 1940 έφυγε ο τελευταίος καλόγερος. 
Το νερό αναβλύζει κάτω από το ιερό. Επιστημονικές έρευνες έχουν βεβαιώσει ότι ποιοτικά είναι ακόμη καλύτερο κι από αυτό του Βισσύ της Γαλλίας. «Των πάγων τα Κρεμνά» ονομαζόταν παλιά η περιοχή, μας πληροφορεί η κ. Ασπασία Παπουτσή, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμανής. «Όλο βράχια είναι η περιοχή, σαν θαλασσινά παγόβουνα». 
Επί Χούντας, η εταιρία «Ρεβύθη-Χαλλιορή» με σύμβαση έπαιρνε το νερό σε μπουκάλια, το πουλούσε στη Χώρα, αλλά τροφοδοτούσε και τις αεροπορικές εταιρίες KLM, LOUFTHANSA, Swiss Air, Ολυμπιακή αλλά και πολλά Αραβικά κράτη. 
Κι όλα αυτά, με αντάλλαγμα 2 δεκάρες το λίτρο για το χωριό. Απασχολούσαν και λίγους εργάτες. Λίγα χρόνια μετά τη Χούντα η σύμβαση δεν ανανεώθηκε. Κάτι προσπάθησαν να κάνουν άλλοι επιχειρηματίες, χωρίς αποτέλεσμα. 
Το χωριό υδρεύεται από την πηγή με δίκτυο που κατασκευάστηκε το 1963 επί προεδρίας Δ. Τσιμή. «Τότε περίσσευε και δίνανε, γιατί τα σπίτια ήταν λίγα. Τώρα που ο οικιστικός ιστός μεγάλωσε, δεν είναι δυνατή η εμπορία του», μας λέει ο πάρεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Δ. Χειλάς. 

Η ΤΑΜΠΟΥΡΟΠΙΤΑ – Παλιό γλύκισμα της εποχής 

Οι παλιές νοικοκυρές άνοιγαν φύλλο με ζυμάρι, αλεύρι, νερό κι αλάτι. Κόβανε το κολοκύθι τριγωνάκια κι αν είχε νερό το στράγγιζαν να φύγει. Σήμερα το τρίβουνε. Σε κάθε στρώση φύλλου βάζανε αμύγδαλα, ζάχαρη, κανέλλα και γαρύφαλλο. Πριν το φουρνίσουν έβαζαν ένα ποτήρι λάδι. Οι νοικοκυρές το έβγαζαν μόλις ήταν έτοιμο, πριν ξεροψηθεί. Αρκετές το φτιάχνουν και σήμερα. 
Μας συμβουλεύουν να κυνηγάμε τις γωνίες, που είναι πιο νόστιμες. 
Ακόμη, η Παρπαριά φημίζεται για τα ωραία τυριά της, την κοπανιστή και την ωραία συκαμινίτικη σούμα.

Οι Παρπαρούσοι του «π» 

Για τις ανάγκες του αφιερώματος, μας μίλησαν οι παρακάτω, τους οποίους κι ευχαριστούμε. 


Χειλάς Δ., πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου, Παπουτσή-Τσουκαλά Α. πρόεδρος Δ.Σ. Δήμου Αμανής, Παπουτσής Ν., Πιπεράκης Α., Κατσιγιώργης Π., Λίλικας Π., Κατσιγιώργης Δ., Ι. Παπουλής, Ι. Γαλιανός, Ν. Δερεμπέης. 

 
Πώς φυτεύτηκαν οι πρώτες ελιές 

Μας το διηγείται ο κ. Ν. Παπουτσής: «Παλιά αγόραζαν το λάδι από τη Βολισσό. Εδώ ήταν κτηνοτρόφοι. Οι Τσουκαλάδες φύτεψαν τα πρώτα δέντρα. Οι άλλοι χωριανοί που ήταν κτηνοτρόφοι άφησαν και τα έφαγαν τα ζώα τους. Τους προειδοποίησαν να μαζέψουν τα κοπάδια και να μην πειράζουν τους άγρελους. Αυτοί δεν συμμορφώθηκαν.

Πήγαν μία βραδιά και σφάξανε γύρω στα 5 ζώα. Τα ίδια οι χωριανοί κτηνοτρόφοι. 
Με μια δεύτερη επιδρομή σφάζουν εκατό περίπου. Την τρίτη φορά, βγήκαν να σφάξουν κι άλλα, αλλά οι κτηνοτρόφοι είχαν φοβηθεί πια και τα έχουν μαζέψει. Από τότε κι οι υπόλοιποι χωριανοί, επειδή περιορίστηκαν τα ζώα τους, έμαθαν να καλλιεργούν ελιές και σταμάτησαν να είναι κτηνοτρόφοι». 

 

  ΠΗΓΗ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΟΛΙΤΗΣ

 

                                                                                                       http://www.politis-chios.gr/2005/24012005/villages.html

Maria Katsigeorgis

bottom of page