top of page

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ / ΒΌΛΤΑ ΣΤΑ ΠΑΛΙΆ

Parparia 1952

Η Ρίζες μας

Πρόλογος

Η ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ δεν ενδιαφέρεται μόνο για τα παλαιά, αλλά και για την παράδοση, τα έργα και τον τρόπο ζωής ανθρώπων, δηλαδή, για παλαιά που έχουν φτάσει στη σύγχρονη εποχή.

                Κάθε λαός πρέπει να ενδιαφέρεται γι’ αυτό που του έχει παραδοθεί από το παρελθόν του. Η παράδοσή του έρχεται από εποχές μακρινές κι όχι τόσο γνωστές ίσως. Η λαογραφία, χωρίς να ζητεί διόλου από τους ανθρώπους να γυρίσουν στο παρελθόν - αυτό άλλωστε είναι κάτι αφύσικο και αδύνατο - μας βοηθάει να γνωρίσουμε τη λαϊκή μας παράδοση. Η πρώτη ιστορική γνώση, που πρέπει να ερευνά και να κατέχει ο άνθρωπος, είναι η ατομική και η οικογενειακή του ιστορία, καθώς και η ιστορία του τόπου του.  Στις σελίδες που ακολουθούν, θα βρείτε μερικά απομεινάρια για την  λαογραφία  της  Παρπαριάς,  αλλά σίγουρα θα υπάρχουν  πολλή περισσότερα  που δεν γνωριζουμε. Καθήκον μας είναι η συλλογή και μελέτη των λαογραφικών θησαυρών, οι οποίοι διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας και έχουμε υποχρέωση να τους περισώσουμε και να τους ασφαλίσουμε από το πέρασμα του χρόνου και από τις αλλαγές  της σύγχρονης  ζωής, αντλώντας διδάγματα.

Σε αυτό το λαογραφικό έργο, θα ήθελα όλων την συμμετοχη και την βοηθεια  για ότι γνωρίζεται,  η ότι έχετε ακούσει, και αν είναι δυνατόν να ζητήσετε την συμμετοχή των  γονέων σας και παππούδων σας. Επίσης θα ήθελα αν γνωρίζετε κάτι διαφορετικό από αυτά που θα διαβάσετε να μας διορθώσετε.

Τα πιο παλιά χρόνια στον τόπο μας δεν υπήρχαν καθόλου συγκοινωνίες, αυτοκίνητα, δρόμοι και οι άλλες ανέσεις που υπάρχουν σήμερα. Ούτε ράδια ούτε τηλεοράσεις ούτε ψυγεία ούτε τηλέφωνα  ούτε ηλεκτρικό ρεύμα.  Ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό ζούσε  στην απομόνωση. Η διασκέδαση έλλειπε παντελώς. Δεν υπήρχαν τότε ταβέρνες και κέντρα διασκέδασης, μόνο τα καφενεία, που σύχναζαν οι άντρες μετά την δουλειά. Όλοι μικροί και μεγάλοι έδιναν την καθημερινή τους βιοπάλη και το δικό τους αγώνα, κυρίως για να επιβιώσουν και να ζήσουν. Σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με την τροφή  και την ενδυμασία τους τα παρήγαγαν και τα έφτιαχναν μόνοι τους. Οι άνθρωποι ήταν εκ των πραγμάτων και αναγκαστικά, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, τσαγκάρηδες, ραφτάδες και ό, τι άλλο τους πίεζε η ίδια η ανάγκη.

Παρπαρια 1960.JPG

 Ζούσαν μια ζωή σκληρή και δύσκολη. Μέχρι την εποχή του 1960 η κάθε οικογένεια του χωριού είχε τα ζώα της, το αλεύρι της, τα σύκα της, τον κήπο της ,  τα όσπρια της, το κρέας της, τις ελιές της, το λαδι. Τα  σπίτια ζεσταίνονταν (τρόπος του λέγειν, δηλαδή) από το τζακι, κσιλοσομπα, και μαγκάλι.

Θερμαντικό σώμα με την καύση ξυλοκάρβουνων και πυρήνα  δηλαδή τα αποξηραμένα και θρυμματισμένα κουκούτσια από τις ελιές . Με τα υπολείμματα λαδιού που έκρυβαν ακόμη μέσα τους έκαιγαν αργά, αθόρυβα και δίχως φλόγα εκπέμποντας την ζέστη τους για πολλές ώρες. Το μαγκάλι έπαιρνε την θέση του στο κέντρο του δωματίου και γύρω του καθόταν η οικογένεια, τα πόδια ζεσταίνονταν αλλά η πλάτη πάγωνε, ανασκάλευαν την πυρήνα με την μασιά, που κρεμόταν μόνιμα στο χερούλια να δυναμώσει η ζέστη. 

Ασχολίες των κατοίκων στo χωριό

Δύο ήταν παλιά οι κύριες ασχολίες των κατοίκων του χωριού : η γεωργία και η κτηνοτροφία.  Άλλα επαγγέλματα τα εξασκούσαν λίγοι. Γράμματα μάθαιναν ελάχιστοι γιατί αντιμετώπιζαν μεγάλο πρόβλημα με τη συγκοινωνία καθώς και πρόβλημα επιβίωσης ζούσαν με ότι μπορούσε να τους προσφέρει το άμεσο περιβάλλον τους.

Με τη γεωργία  επίσης αντιμετώπιζαν μεγάλες δυσκολίες. Τα περισσότερα χωράφια  ήταν  γεμάτα πέτρες και βρίσκονταν στις πλαγιές των βουνών.  Πάλευαν συνεχώς με το κακοτράχαλο και σκληρό περιβάλλον,  το μόνο υλικό που υπήρχε σε αφθονία, ήταν πέτρες!  Τις μάζευαν μία-μία για να καθαρίσουν τα χωράφια και να τα καλλιεργήσουν, και με αυτές έκαναν πεζούλες και χώριζαν τα χωράφια τους.  Άλλη μια ασχολία ήτανε οι κηποι , τον χειμώνα φυτευαν  πατάτες, την άνοιξη κρεμμύδια, και ντοματάκια άνιδρα, τα οποία περνουσαν με σπάγκο και κρεμούσαν στα ταβανια τον σπιτιών για τον χειμώνα.  Tο καλοκαίρι φύτευαν διάφορα κηπουρικά. 

Παρπαρια Χιος-Το όργωμα γινόταν με το αλέτρι που το έσερναν οι αγελάδες

Το όργωμα γινόταν με το αλέτρι που το έσερναν οι αγελάδες. Τους σπόρους τους έριχναν στα χωράφια με τα χέρια.  Λιπάσματα δεν χρησιμοποιούσαν.  Αντί για αυτά έριχναν στα χωράφια κοπριά. Τα συνηθισμένα προϊόντα που καλλιεργούσαν ήταν τα ρεβίθια, κουκιά, και το σιτάρι, που τους εξασφάλιζε το ψωμί της χρονιάς.  Το στάρι το έδεναν δέματα και τα συγκέντρωναν όλα μαζί για να λιαστούν. Μετά το λιάσιμο ακολουθούσε το αλώνισμα.

 

Παρπαρια Χιος- Ντοματακια για τον Χειμονα
Parparia Milos-Aloni

 Αυτό γίνονταν σε στρογγυλά αλώνια, 

αφαιρούσαν τα άχυρα και το λίχνιζαν.

 Στη συνέχεια το αποθήκευαν η το πήγαιναν στον μύλο  για άλεσμα να κάνουν αλευρι.

 Άλλη μια ασχολία ήτανε δενδροκομία, και τα αμπέλια. Στην πλειοψηφία τους ήταν ελιές, αμυγδαλιές, συκιές, και παρείχαν προϊόντα "μακράς διάρκειας" αποξήρανση (σύκα και αμύγδαλα)  ελιές και το λάδι. Τα ζώα τους ήταν αρνιά, κατσίκια,  αγελάδες,  κότες,  γουρούνια,  γαϊδούρια,  και μουλάρια, τα οπια τους απασχολούσαν όλες τις μέρες του χρόνου.

 

ΟΙ ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ 

Η ζωή τους ήταν δύσκολη και κουραστική. Δεν έκαναν μόνο τις δουλειές του σπιτιού αλλά δούλευαν και στα χωράφια. Έπρεπε να σκουπίσουν , να  καθαρίσουν το σπίτι, να πλύνουν, να ετοιμάσουν το φαγητό,  να υφάνουν, να πλέξουν, να κεντήσουν,  να ράψουν,  να αρμέξουν τα ζώα, να ταΐσουν της κότες να της ανοίξουν το πρωί και να της μανδρίσουν το βράδυ για να της προφυλάξουν από της αλεπούδες,  να τυροκομήσουν, να ζυμώσουν, και φυσικά να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.

 Kουραστική  δουλειά ήταν και το άρμεγμα των ζώων. Την έκαναν όμως με χαρά γιατί μάζευαν το γάλα, από το οποίο έφτιαχναν  το τυρί, τη μυζήθρα, και την κοπανιστή.  Έπλυναν έξω στη σκάφη. Καθάριζαν

τα ρούχα με αλισίβα και πράσινο σαπούνι που έφτιαχναν οι ίδιοι  αλλά πριν το νερό

έρθει  στο χωριό έπλεναν στην απέσσο βρύση.

Parparia_Laografia

Άλλη ασχολία ήταν το πλέξιμο με τις βελόνες. Έπλεκαν κάλτσες, φανέλες, μπλούζες. 

Από μικρή ηλικία μάθαιναν να κεντούν.

 Αρκετές ήξεραν να ράβουν.

ΟΙ  ΑΣΧΟΛΙΕΣ  ΤΩΝ  ΠΑΙΔΙΩΝ

Στο χωριό υπήρχε ένα  σχολείο το όπιο ήταν δημοτικό με  έναν η δύο το πολύ  δάσκαλους  για όλες της τάξης. Τότε κάναν  πολλα παιδιά, και τα παιδιά από ότι άκουσα τότε ήταν περισσότερα από 100 στο σχολείο του χωριού. (1951-1956 120 παιδιά)

Εκτός από το σχολείο  τους  τα  παιδιά  βοηθούσαν για τις δουλειές στο σπίτι, κήπο, στο χωράφι αλλά  και  στη βοσκή,  και γενικότερα  τη φροντίδα των ζώων. Για την βοσκή αργότερα καθιέρωσαν το λεγόμενο <<Μερολοϊ >>

 Δήτε περισότερα για το Μερολοϊ

Sxoleio Parparias- Σχολειο Παρπαριας

Αποτέλεσμα μετά από το σχολείο και της δουλειές να μένει ελάχιστος  ή και καθόλου χρόνος να  παίξουν μεταξύ τους, τα μαθηματα τους τα έκαναν αργά το βράδυ με το φως λάμπας πετρελαίου. 

Τα  παιχνίδια  που  έπαιζαν  συνήθως  ήταν παιχνίδια που

ΠΑΡΠΑΡΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

έφτιαχναν μόνα τους τα παιδιά, παιχνίδια εντελώς ξεχασμένα όπως το ξυλίκι που έχουν ξεχαστεί τελείως και που αποτελούν παιχνίδια που πρέπει να διασωθούν και να μελετηθούν πλέον σαν παράδοση.

Οικιακά αντικείμενα καθημερινής χρήσης των προγόνων μας

ΣΤΑΜΝΑ

Σταμνα μεταφέρανε

 το νερό στα σπίτια

ΣΤΑΜΝΑ-Μπουρμπούλι  για ποσιμο νερο

Μπουρμπούλι

για ποσιμο νερο

Κιούπι

Κιούπι -Σφίδα

 αποθηκεύουν το τυρί και λαδι.

βρυσάκι

Το βρυσάκι είναι ένας παραδοσιακός νιπτήρας

Φανάρι

ΤοΠαραδοσιακό Φανάρι Φαγητού ήταν ότι είναι

για εμάς το ψυγείο

Φανάρι. Ήταν απαραίτητο για τα βράδια στο ύπαιθρο.

Φανάρι. Ήταν απαραίτητο για τα βράδια στο ύπαιθρο.

Λάμπα πετρελαίου  ΛΟΥΞ, καφενείου. 

Λάμπα πετρελαίου

ΛΟΥΞ, καφενείου. 

Λάμπα πετρελαίου

Λάμπα πετρελαίου

 για φωτισμό στο σπιτι

Φροκαλιά-Σκουπα

Φροκαλιά-Σκουπα

Σκουπα

Σκουπα για το σπιτι

Το μαγκάλι.
Τσέντζερης-χαρανι

Τσέντζερης-χαρανι

Το μαγείρεμα σε κάρβουνα ή ξύλα

Τσικαλι-Τσουκαλι

Ξύλινο γουδί. Γδι

Ξύλινο γουδί. Γδι

Κουβας- Σίκλα

Σικλα

Κουβαδακι-Σικλι

Σικλι

Κοπανος, για πλυσιμο ρουχων
Σίδερο σιδερώματος  ζεσταίνεται με κάρβουνα
Σφραγίδα Προσφόρου
Σφραγίδα Προσφόρου
Καζάνι

Κοπανος, για πλυσιμο ρουχων

Σίδερο σιδερώματος  ζεσταίνεται με κάρβουνα

Σφραγίδα Προσφόρου

Καζανι

Μαστραπάς-Κύπελλο

Μαστραπας

Ταβάς, Tαψί

Ταβάς, Tαψί

Πυροστιά και μασιά.
Σίτα, Κόσκινο

Σίτα, Κόσκινο

Γυρνώντας κάμποσες δεκαετίες πίσω, τα περισσότερα σπίτια ζεσταίνονταν με το μαγκάλι.

Τουβράς – Ντουρβάς: υφαντό ταγάρι
Πιατοθηκη
Καλάθι 

Πυροστιά και μασιά. Για χρήση σε τζάκι ή ξυλόφουρνο ή ψήσιμο στην ύπαιθρο.

Τουβράς – Ντουρβάς: υφαντό ταγάρι με το οποίο μετέφεραν νερό και ψωμί.

Πιατοθηκη

Καλάθι 

Κοφίνι 

Κοφίνι 

Κύλικας-Κουρελού

Κύλικας-Κουρελού

Σβανας - Σουγιας

Σβανας - Σουγιας

Koσκινο - Δρομόνι

Koσκινο - Δromoni

Το σκαφίδι για το ζύμωμα του ψωμιού. 

Το σκαφίδι ήταν μια σκάφη  ξύλινη κι εχρησιμοποιείτο για το ζύμωμα του ψωμιού. 

Αμουργα για σαπουνι

Ετοιμαζουν και περιμενουν τον Μουνιουκο να τους κανει το σαπουνι  μαζεβοντας τιν αμουργα, κατακαθια απο λαδια, και χρησιμοποιημενο λαδι.

Ξυλοφουρνος

(Ξυλοφουρνος) 

 Γκαζιέρα πετρελαίου

Γκαζιερα

Xερόμυλος
Πλαστοσανιδο
Γουδι και Xερομυλοι  καφε
Φουρνεφκιο

Xερομυλος

Πλαστοσανιδο

Γουδι και Xερομυλοι

καφε

Φουρνεφκιο

Φουρνεφκιο

Πινακωτη

Σκαφη Για Ζημωμα

Σκαφη Για Ζημωμα

ΚΑΙ ΛΙΓΟ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Το πρώτο  ραδιο

Το πρώτο  ραδιο στο καφενιο του Μιχαλη Κατσιγιωργης (Κιουβης) Δεκαετια 1950

 Το πρώτο τηλέφωνο

 Το πρώτο τηλέφωνο στην παράγκα (περίπτερο Βασσιλης Τσιμης) και καφενείο Ιωαννη Μπενετου

Δεκαετια 1950

Το πρωτο Πικαπ

Το πρωτο Πικαπ

Νικολης Χειλας

Δεκαετια 1950

Το πρώτο μαγνητόφωνο
Το πρώτο το γραμμόφωνο

Το πρώτο το γραμμόφωνο στα καφενεία  Κιουβη & Κουκουνη  

Δεκαετια 1950

Το πρώτο μαγνητόφωνο

Νικολης Χειλας

Δεκαετια 1960

Γαιδουρακια

Τα ζώα την εποχή εκείνη στο χωριο

Κατσίκες

Κατσίκες

Προβατα

Προβατα

Αγελαδες
Γουρουνακι

Αγελαδες

Γουρουνακια

Μουλάρι

Μουλαρια

Γαιδουρακια
Κότες

Κοτες

 Κυνήγι

Αγριος Λαγός
Πέρδικα
Κοτσύφι
Τσίχλα

Λαγοι

Περδικες

Κοτσύφια

Τσιχλες

Ελιές 

Ελιές 

 Τροφιμα
Αμυγδαλα
Συκα / Παστελαριες

Συκα / Παστελαριες

Αμυγδαλα

Λαδι-Ελιές 

Λαδι-Ελιές 

Σταφιλια

Σταφιλια

Με το αλευρι
Χειροποίητος Φιδές

Χειροποίητος Φιδές

Χειροποίητα Mακαρονια 
Mατσι - χιλοπητες
Παξιμάδια
Ψωμι 

Χειροποίητα Mακαρονια 

Mατσι - χιλοπητες

Ψωμι 

Παξιμαδια

Γριες - Τηγανιτες
Κολικια -Κουλουρακια
Τηγανιτες  Λουκουμαδες

Γριες - Τηγανιτες

Τηγανιτες

Λουκουμαδες

Κολικια Κουλουρακια

Αυγά και γαλακτοκομικά
Κότα- Αυγά

Κότα- Αυγά

Γαλα

Γαλα

Τυρι

Τυρι

Μυζηθρα 

Μυζηθρα 

Κοπανιστη

Κοπανιστη

Δημητριακά  Οπωροκηπευτικά  

Κρεμίδια

Κρεμίδια

Σκορδα
Πατάτες

Σκορδα

Πατάτες

Ντοματακια

Ντοματακια

Κηπουρευτικά
Κουκια
Σιτάρι \ Αλευρι

Κηπουρευτικά

Κουκια

Σιτάρι \ Αλευρι

Ρεβυθια
Διάφορα Όσπρια

Ρεβυθια

Διάφορα Όσπρια

Αγρια του βουνου

Αμανίτες - Μανιτάρια

Αμανίτες - Μανιτάρια

Σαλιάκους / Σαλιγκάρια

Σαλιάκους  Σαλιγκάρια

Σπαραγγια
Χορτα του βουνου
Βραστικα/βοτανα  Βουνου

Σπαραγγια

Χορτα του βουνου

Βραστικα/βοτανα

Βουνου

Κρέατα 

Μοσχάρι με Πιλάφι

Μοσχάρι 

Αρνιά

Αρνια

Κατσικια

Χοιρινό Πηχτή

Χοιρινο

Κοτοπουλο Μακαρονάδα

Κοτοπουλα

Θαλασσινα

Ψαρια

Ψαρια

Χταπόδια

Χταποδια

Πεταλιδες

Πεταλιδες

Αχινους

Αχινους

Χοχλιοί

Χοχλιοί

 Συκα / Παστελαριες
 Συκα / Παστελαριες
Τα κεράσματα
Στραγαλια

Στραγαλια

Αμυγδαλα 

Αμυγδαλα 

Σούμα

Σουμα

 Συκα / Παστελαριες

 Συκα / Παστελαριες

ΜΑΡΑΓΚΟΣ
Αλλα επαγγελματα

Παλιά επαγγέλματα, που τείνουν

να εκλείψουν και πολλά σχεδόν, έχουν εκλείψει.

 
 ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

 ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

  • ΒΑΓΓΕΛΙΟ ΠΟΤΑΜΟΥΣΗ

  • ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΣΙΜΗ 

ΝΟΣΟΚΟΜΟΣ - ΕΝΕΣΕΙΣ

ΗΛΙΑΣ Ο ΔΡΑΚΟΣ

ΜΑΡΙΑ ΛΟΥΡΟΥ (ΣΙΔΕΡΟΥ)

ΜΗΧΑΛΗΣ ΠΑΠΟΥΛΗΣ (ΚΛΩΣΣΟΣ

ΕΙΡΗΝΗ ΖΗΚΟΥ (ΤΛΙΕΝΑ)

 

Αλετρουβιο

Αλετρουβιο

  • ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΜΗΧΑΛΗΣ

  • ΙΩΑΝΝΗΣ ΨΥΛΛΗΣ

  • ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΛΙΑΝΟΣ

  • ΧΕΙΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ)

  • Aδελφοι Bασιλης Τσουκαλας (Φωτης) & Γιαννης Τσουκαλας (Σαρδας)

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΣ

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΙ

  • ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΡΜΕΝΟΣ (ΚΕΛΕΦΕΣ)

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΟΥΛΗΣ (ΚΛΩΣΣΟΣ)

ΜΑΡΑΓΚΟΣ
ΜΑΡΑΓΚΟΙ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΗΣ (ΜΑΡΑΓΚΟΣ)
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΓΙΑΝΤΑΣ
(ΚΟΥΡΚΟΥΤΗΣ)
ΠΑΠΛΩΜΑΤΑΣ

ΠΑΠΛΩΜΑΤΑΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΕΙΛΑΣ(ΑΥΛΑΚΙΑΣ)

ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΑΜΑΡΑΣ

ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ

ΚΑΙ ΣΑΜΑΡΑΣ

ΚΩΣΤΑΣ  Ι.ΨΥΛΛΗΣ (ΒΟΥΒΟΣ).

ΜΑΜΜΗ

ΜΑΜΜΗ

 

  •  ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΠΑΠΟΥΛΗ  "ΣΤΑΜΑΤΙΝΑΡΑ" 

Χασάπης

Χασαπικα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ

 (Ψαριανος)

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΟΥΡΟΣ

(Σιδερης)

ΨΑΛΤΗΣ

ΨΑΛΤΕΣ

 

  • ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΜΗΣ (ΛΕΓΚΑΣ) ,

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΛΗΣ (ΜΙΣΚΙΝΗΣ).

Ραπτομηχανές

ΡΑΠΤΙΚΗ

  • ΕΙΡΗΝΗ Δ.ΨΥΛΛΗ (ΜΕΡΟΠΗ)

  • ΚΑΛΙΟΠΗ ΧΕΙΛΑ  (ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΕΝΑ)

  • ΜΑΡΙΑ ΛΟΥΡΟΥ  (ΣΙΔΕΡΗ)

  • ΚΟΥΛΑ ΚΕΛΕΦΕ (ΤΟΥ ΣΥΚΑ)

  • ΣΤΑΜΑΤΗΣ  ΚΑΓΙΑΝΤΑΣ

        (ΑΝΔΡΙΚΟ ΝΤΥΣΙΜΟ)

ΚΑΡΕΚΛΑΣ

ΚΑΡΕΚΛΑΣ
 ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΚΑΛΟΣ

ΤΣΑΓΓΑΡΗΣ

ΤΣΑΓΓΑΡΗΔΕΣ

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΟΥΛΗΣ (ΚΛΩΣΣΟΣ)

  • ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΛΗΚΑΣ

  • ΝΙΚΟΛΗΣ ΛΟΥΡΟΣ  (Σιδερης)

  • ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΟΥΛΗΣ (Μουζουρης)

ΝΤΕΛΑΛΗΣ

ΝΤΕΛΑΛΗΔΕΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ (ΒΗΛΑΣ)
ΓΙΩΡΓΗΣ ΧΕΙΛΑΣ (ΨΩΜΑΣ)

ΚΟΥΡΕΙΑ

ΚΟΥΡΕΙΑ

 

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΓΙΑΝΤΑΣ (ΠΕΡΔΙΚΙΑΣ)

  • ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΚΟΥΝΗΣ ,

  • ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΚΩΣΤΑΣ (ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΗΣ)

ΜΙΚΡΟΠΩΛΗΤΕΣ

 

  • ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΡΟΥΓΙΑΝΟΣ  (Λουκουμι και κρυο Νερο)

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΟΥΡΟΥΓΙΑΝΟΣ

  • ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΕΙΛΑΣ   ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ -ΠΑΝΗΓΥΡΙΩΤΙΚΑ

Παντοπωλεια
ΚΟΦΙΝΙΑ / ΚΑΛΑΘΙΑ

ΚΟΦΙΝΙΑ / ΚΑΛΑΘΙΑ

 

  • ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΡΟΙΚΟΣ (ΤΑΡΤΑΤΑΣ)

  • Παπα ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΛΛΗΣ

ΑΛΕΤΡΑΣ

ΑΛΕΤΡΑΣ

       αλετρα-ζυγοι-βικερονια

  • ΓΕΡΟ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ

ΤΥΡΟΒΟΛΙΑ

ΤΥΡΟΒΟΛΙΑ

Η ΚΑΛΗ Η ΠΑΣΟΥΛΕΝΑ

ΚΑΦΕΝΕΙΑ

ΚΑΦΕΝΕΙΑ

  • (Η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ)   Γ.Τσιμη (Τσουμπος)

  • (ΚΕΝΤΡΟ) του Μπενετου Ι

  • (Η ΧΑΡΑ) Βας. Κουκουνη

 

Παντοπωλεια

  • Λιληκας Π.

  • Κανερης Ι.

  •  Μπενετος Δ.

  • Παπουλη Ι.

  • Βασ.Τσιμης περιπτερο (ΠΑΡΑΓΓΑ)

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ

 

  • ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΛΑΣ        (ΜΥΛΩΝΑΣ)

 

ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ

ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ

  • ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΛΗΣ (ΚΑΣΣΕΤΑΣ)

  • ΑΦΟΙ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗ

          ΑΛΕΤΡΟΥΒΕΙΟ & ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟ 

  • ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΗΣ

        ΑΛΕΤΡΟΥΒΕΙΟ 

ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ
Μαστόροι - Χτίστες

Μαστόροι - Χτίστες

  • Ηλιας Χειλας

  • Ιωαννης Ψυλλης (Σαντουρας)

  • Γιωργης Τσιμης (Τσουμπος)

Oι Iερείς / Παππαδες / Καλογεροι

Iερείς
  • Mιχαλης Ποταμουσης

  • Στυλιανος Ποταμουσης

  • Στυλιανος Δρακος 

  • Βασιλης Δρακος  

  • Ιωαννης Δρακος 

  • Κωνσταντινος Δρακος

  • Βασιλης Τσουκαλας 

  • Ιωαννης Ψυλλης

  • Θεοδωρος Παπουλης

  • Ιωαννης Λιληκας

  •  Βαγγελης Λουρος

  • Κωνσταντινος Κατσιγιωργης 

  • Στυλιανος  Γαλιανος

 

     Καλόγεροι                

  • Δανιηλ- (Κατσιγιωργης)

  • Συμεων- Κατσιγιωργης (Τσαρλαs) 

  • Μακαριος- Σταματιου Κατσιγιωργη 

  • Κοσμας- Γεωργιος  Χειλας

  • Ιεροθεος 

  • Δανιηλ- (Κατσιγιωργης)

  • (τελευταιος καλογερος της Παγουσαινας)

  • Μακαρια- Εκανε τα μνημοσυνα της εν Ζωη

 

Οργανοπαίχτες της εποχής
 

Οργανοπαίχτες Παρπαριάς
  • Δημήτρης Μπενέτος--Κλαρίνο

  • Χρήστος Περρής --Βιολί,

  • Μιχάλης Τσουρουγιαννoς --Oύτι, 

  • Μιχάλης Περρής --Βιολί,

  • Ο Γιαννης Ψυλλης -- Σαντουρι, 

  • Γεωργιος Ζηκος ----Oύτι,

  • Μιχάλης Κατσιγιωργης --Κλαρίνο (Κιουβης)

  • Μηχαλης Χειλας --Oύτι

  • Δημήτρης Τσιμης --Ουτι

  • Αλεκος  Συκαλος  --Κλαρινο

  • Αντωνης Χειλας  --Κλαρινο         

  •         Από Νεότερης  Εποχής (Νεα Ταλεντα)

  •     Ο Γιαννης Τσουρουγιαννος

  •  (ολα τα οργανα)

Οργανοπαίχτες της εποχής Parparia. Παρπαρια
Τα πανηγύρια

Στο χωριό μας γίνονταν δύο πανηγύρια. Του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου

 Δείτε περισσότερα για Γιορτη Του Αγίου Ιωάννη 

που ήταν και το επίσημο του χωριού 26 Σεμπτέβριου, και της

Αγίας Μαρκέλλας 22 Ιουλιου 

 Δείτε περισσότερα για Γιορτη Αγίας Μαρκέλλας.

Κάποτε πανηγύρι γινόταν και στην Παγούσαινα, μετά τους

καλόγερους και αρκετές δεκαετίες πριν σταμάτησε να γίνετε και εκεί. 

 Δείτε περισσότερα για Γιορτη Παγουσαινας

Τα πανηγύρια τότε ήταν ο μοναδικός και αποκλειστικός τρόπος διασκέδασης των κατοίκων, μαζί φυσικά με τους γάμους και τα βαφτίσια. Το κύριο όμως και κυρίαρχο μέσο διασκέδασης ήταν πάντα τα πανηγύρια. 

ΚΥΝΗΓΟΙ 1955-1965   ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΤΟΥΦΕΚΙΑ 

  •  ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤ.ΜΠΕΝΕΤΟΣ                                  

  •  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΙΚ. ΨΥΛΛΗΣ                                                            

  •  ΗΛΙΑΣ ΚΩΝ.ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ  ( ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΗΣ) 

  •  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧ.ΠΑΡΟΙΚΟΣ                                                                                       

  • ΧΡΗΣΤΟΣ ΙΩΑΝ.ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ (ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ) ΛΑΓΟΚΥΝΗΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΜΑΝΗ

 

 

 

 

ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ  (ΚΑΛΑΜΙ-ΠΥΡΡΙΑ)

Ψαρας

                                                      

  • ΜΙΧΑΛΗΣ Ι .ΠΑΠΟΥΛΗΣ  (ΚΛΩΣΣΟΣ) 

  • ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΨΥΛΛΗΣ (ΣΑΝΤΟΥΡΑΣ)

  • ΠΑΠΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ - ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ

  • ΠΑΠΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΛΛΗΣ (ΠΑΠΑ-ΚΑΛΑΘΑΣ)

ΔΡΑΓΑΤΕΣ-ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΕΣ

ΔΡΑΓΑΤΕΣ-ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΕΣ

                                                                 

  •  ΝΤΑΟΥΤΗΣ- ΑΜΑΝΗ

  •  ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤ.ΤΣΙΜΗΣ (ΝΙΚΟΛΑΤΣΟΣ)

  • ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  ΜΙΧ. ΧΕΙΛΑΣ (ΓΙΑΛΑΣ)

  • ΝΙΚΟΛΑΣ ΦΟΥΣΤΑΝΑΣ

  • ΤΣΑΚΙΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 

  • ΜΑΛΑΦΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  

  • ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ

Προξενειο / Γαμος

ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ.

Θα προσπαθήσουμε σε γενικές γραμμές να αναπαραστήσουμε κάπως το γάμο στο χωριό μας, κατά τα παλαιότερα χρόνια, γιατί  σιγά-σιγά τα ήθη και τα έθιμα και στα χωριά άρχισαν να αλλάζουν και με το χρόνο να χάνονται ολότελα.

Τα παλιότερα χρόνια τα έθιμα του γάμου ήταν πολλά. Ο γάμος, ειδικά την παλιά εκείνη εποχή και κυρίως στο χωριό, ήταν ένα σημαντικό γεγονός που γεμίζε με κέφι και συγκίνηση τόσο τους νεόνυμφους όσο και τους καλεσμένους.

Eκεινα τα χρονια, ο γάμος από έρωτα ήταν κάτι το πολύ σπάνιο. Τα αυστηρά έθιμα περιόριζαν τα κορίτσια στα σπίτια τους , όπου ετοίμαζαν την προίκα τους. 

Οι προγαμιαίες σχέσεις ανάμεσα στους άμεσα ενδιαφερομένους όχι μόνο ήταν κάτι το απαγορευμένο και δεν επιτρεπόταν, αλλά και όταν αυτές υπήρχαν , και υπήρχαν όπως είναι φυσικό , αλλά σε απολύτη σιωπή , κρυφά πια κι απ’ το Θεό που λενε.

Σε γιορτές και πανηγύρια, οι νέοι αντάλλασαν ματιές , χαμόγελα και γνεψηματα , στα κρυφά.

Γινόντουσαν και οι περίφημες ματινάδες τη νύχτα στα σκοτεινά κάτω απ’ το σπιτι της κοπέλας με όμορφα ερωτικά τραγούδια.

Στην περίπτωση αυτή που είχε αναπτυχθεί κάποιος συναισθηματικός δεσμός , οι προξενήτρες στέλνονταν τυπικά η' ο ενδιαφερομενος πηγαινε στο σπιτι της κοπελας συνηθως με τον πατερα του για να ζητησουν το χερι οπως ελεγαν της κοπελας για να επισημοποιήσουν τη σχέση τους , και να πάρουν τη συγκατάθεση των γονιών  να γινει το παζαρεμα της προικας και να ακολουθήσουν οι αρραβώνες για να καταλήξει στο «Χορό του Ησαΐα» μέσα στον «Άγιο Γιάννη» 

Στην οικογένεια τα παιδιά παντρεύονταν κατά σειρά ηλικίας.  0ι θυγατέρες προηγούνταν κι ακολουθούσαν τα παληκάρια με τη σειρά τους κι αυτά. Ήταν απαραδεχτο για τον αδερφο να παντρευτει πρώτος και ν’ αφήση αδελφή μεγαλύτερη ή μικρότερη ανύπαντρη και φροντιζαν και να τις προικησουν.

Για να παντρευτει μια γυναίκα έπρεπε να έχει προίκα και ήτανε πολύ σπάνιο να αποκατασταθεί ένα κορίτσι χωρίς  προίκα και με μόνη προϋπόθεση τον έρωτα , κυριαρχούσε λοιπον ο γάμος «επιχείρηση» , το παζάρεμα ανάλογα με το τι έχει η νύφη κυρίως.

Όταν έκλεινε η συμφωνία στο σπίτι της νύφης  Ο πατέρας δήλωνε ότι είχε να δώσει στην κόρη του για προίκα. Κάποιες φορές μάλιστα τα σημείωναν σε ένα πρόχειρο χαρτί κι αφού πλέον ο γαμπρός προχωρούσε στον αρραβώνα μαζεύονταν οι συμπέθεροι και τα αδέλφια για να κλείση επίσημα πλέον η συμφωνία με τη σύνταξη του <<προικοσύμφωνου>> , «για να κλείση η δουλειά». 

στο παρελθόν όλη η  ακίνητη περιουσία των γονέων δινόταν προίκα στις θυγατέρες προκειμένου η οικογένεια να έχει τα απαραίτητα γεωργικά προϊόντα -τροφές τα οποία θα κάλυπταν τις ανάγκες επιβίωσής της. Τα περισσότερα χωράφια  σήμερα ανήκουν σε αναρίθμητους ιδιοκτήτες-κληρονόμους. Iδιοκτήτες όλων αυτών των εκτάσεων που διαμένουν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα εντός και εκτός Ελλάδας; και έχουν αφεθεί στο έλεος του θεου.

Η γυναίκα κατά τις τότε αντιλήψεις δεν ήταν εργαζόμενη δεν είχε κάτι δικό της δεν είχε τα δικά της χρήματα ,  πήγαινε στα χωράφια ακόλουθος των γονιων της η του άνδρα της. Διαφέντευε το σπίτι και τα μωρά και παρόλα αυτά δεν λογαριαζόταν πως προσέφερε αρκετά στο σπίτι. Ήτανε λοιπόν φορτίο βαρύ για τον πατέρα ο οποίος απαραίτητα έπρεπε να το βγάλει από πάνω του γι'αυτο και πολλα κοριτσια τοτε παντρευοταν απο 12 χρονων και καποιες φορες με αρκετα μεγαλη διαφορα σε ηλικια με τον γαμπρο. Οπως λεει και το παραδοσιακο μας τραγουδι (Άντε δώδεκα χρονώ κορίτσι. άντε χήρα πάει στην μάνα του. άντε τα στεφάνια στην ποδιά του. κι έκλαιγε τον άντρα του.)  Πολλες φορες τα προξενια ερχονταν και απο χωρια απο αγνωστους γαμπρους που αναλογως με την διαπραγματευση του πατερα επρεπε το κοριτσι να υπακουσει. Έδινε λοιπόν την προίκα στον γαμπρό , που βέβαια την απαιτούσε ο ιδιος η' η προξενήτρα , πριν καν προχωρήσει το πράγμα και πριν από οτιδήποτε άλλο για να προχωρήσουν στον αρραβώνα. Μάλιστα όσα περισσότερα είχε ο πατέρας της νύφης τόσο περισσότερα απαιτούσε ο γαμπρός. Να πούμε πως κατά κανόνα και κατά τις τότε αντιλήψεις και τη θέση της γυναίκας στην τότε κοινωνία μόνο η νύφη έπρεπε να δώσει ενώ ο γαμπρός και τίποτα να μην είχε δεν έπαιζε και κανένα ρόλο αλλα αν ειχε ακομα καλιτερα. Απαραίτητο να έχει σπίτι η νύφη αλλά και κατά δεύτερο λόγο ρουχισμό , οικιακά σκεύη , χωραφια και ζώα. Ζητούσανε βέβαια και τα απαραίτητα «μετρητα» , χρήματα μετρητά και λιρες χρυσες αν γνωριζαν οτι υπηρχαν για να κλεισει η δουλειά και να δοθούν τα χέρια. Οταν ηταν προξενιο αρχιζε το συνοικεσιο, οι γονεις των παληκαριων εβλεπαν πια κοπελα ειχε πολλα και καλα χωραφια για να την ζητησουν για νυφη. Εστελναν λοιπον καποιο συγγενικο προσωπο προξενητη για να κανει το προξενιο. Αλλες φορες γινοτανε , αλλες οχι.  Οταν  γινοτανε και τελειωνε το προξενιο οριζαν την ημερομηνια του γαμου. Σύμφωνα με την παράδοση ο γάμος στο χωριο γινόταν πάντα Κυριακή.

Αφού λοιπόν πρώτα συμφωνούσαν για την προίκα – ο προξενητής από μέρους του γαμπρού και οι γονείς της νύφης- έκλεινε το παζάρεμα και ερχότανε η σειρά της επισημοποίησης με τουφεκιες.  Έτσι μαθευόταν και στο χωριό το μαντάτο , ο αρραβώνας αφού όλες αυτές τις  ημέρες όλα τα πήγαινε – έλα και οι διαπραγματεύσεις  γινόντουσαν στα <<κρυφά>>. Οι τουφεκιες λοιπόν ήταν το ξαφνικό επισφράγισμα «της δουλειάς» και η επίσημη ανακοίνωσή της στο χωριό.  Οι γονείς κέρναγαν τον κόσμο σουμα και ξηρούς καρπούς (στραγάλια , αμύγδαλα , και συκα). Αρχιζαν οι προετοιμασίες  και ενω οι συμπεθερες συμφωνουσαν ποτε θα ζυμωσουν ο γαμπρος και η νυφη εψαχναν για παραγαμπρους (παρανυφη και παραγαμπρο) συνήθως  μια δεσποινιδα και εναν νεαρο και κουμπαρο-κουμπαρα που ηταν ο πρωτος που ευρισκαν ισως υπηρχε ταξιμο εκτος χρονου οτι <<θα σε στεφανωσω>>.Την Πεμπτη η' Παρασκευη ζυμωναν τα ψωμια για το τραπεζι  του γαμου , τα στεφανοκολυκα και το κουμπαροκολυκο το οποιο στολιζαν με καραμελες. Το Σαββατόβραδο συνήθως  παραμονη του γαμου οι συμπεθεροι πήγαιναν στης νυφης  το σπιτι να γραψουν τα προικοσυμφωνα. Το προικοσυμφωνο  ηταν το χαρτι που εγραφαν τα προικια της νυφης και του γαμπρου  παρουσια του παππα του γαμπρου και της νυφης και 2 συγγενικων  προσωπων για μαρτυρες. Την Παρασκευη το βραδυ εβαζαν και 2 ανδρες  εναν  απο την μερια της νυφης και ενα απο τη μερια του γαμπρου συγγενικα προσωπα και γυριζαν ενα ενα τα σπιτια του χωριου και ελεγαν ( ειστε καλεσμενοι στη χαρα) Το Σαββατο πρωι παραμονή του γάμου γινοταν το ιδιο καλεσμα απο το γαμπρο την νυφη  , παραγαμπρο και παρανυφη , γυρίζαν όλο το χωριό για να προσκαλέσουν τους συγχωριανούς τους. Την ημέρα του γάμου, δεν επιτρέπεται να  δει  ο γαμπρός τη νύφη. Λιγο πριν απο το μυστήριο πηγαιναν οι λευτερες του χωριου στο σπιτι της νυφης να την ντυσουν και να της τραγουδησουν τραγουδια του γαμου τον νυφικατο (και να γραψουν το ονομα τους κατω απο το παπουτσι της νυφης) και αντιστοιχα οι λευτεροι στο σπιτι του γαμπρου.  Αφού λοιπόν τελειώναν με τα στολίσματα νύφης , γαμπρού , κουμπάρου , παρανυφης και παραγαμπρου και όλες οι παρόμοιες προετοιμασίες ,  ο γαμπρός μαζί με τους  γονεις του τους συγγενείς και τα όργανα που τον συνοδεύουν παιζοντας τον νυφικατο , ξεκινούν την γαμήλια πομπή προς το σπίτι της νύφης  όπου ο πατέρας της την ξεπροβοδίζει και την προσφέρει στον γαμπρό και όλοι μαζι  συνεχίζουν την πομπή για την εκκλησία για να γινη η στεψη , στον δρομο για την εκκλησια μαζι με τον νυφικατο οι συγγενεις εριχναν τουφεκιες. Μπροστα πηγαιναν τα οργανα και ακολουθουσε ο κουμπαρος με το δισκο  με τα στεφανα , το ζευγαρι των νεονυμφων οι παρανυφη με τον παραγαμπρο και οι γονεις του ζευγαριου και πισω τους ολοι οι καλεσμένοι. Αφου έφταναν  στην εκκλησιά παρατάσσονταν ο παραγαμπρος διπλα στο γαμπρο και η παρανυφη διπλα στη νυφη κρατώντας τις λαμπάδες και πισω από το ζευγάρι ο κουμπάρος η' κουμπάρα. Αρχιζε το μυστηριο του γάμου και ο κουμπάρος αλάλαζε τα στέφανα στα κεφαλια του ζευγαριού για να ακολουθήσει το κρασι και ο χορος του Ησαϊα που γυριζαν γυρω γυρω και ο κοσμος τους ερενε με ρυζι και κανενα κουφετο που επεφταν τα παιδια να τα αρπαξουν. Αφου το μυστήριο ολοκληρωθεί στην εκκλησία , επρεπε οι γονεις και οι συγγενεις να φιλησουν στεφανι και να δώσουν τις ευχές τους στο νιόπαντρο ζευγάρι , ο πρώτος που θα ευχηθεί στο νιόπαντρο ζευγάρι «να ζήσουν και να ευτυχήσουν και καλούς απογόνους» είναι ο παππάς και μετά θα ακολουθήσουν οι γονείς , τα αδέρφια, και οι λοιποί συγγενείς.  Συγγενείς ή φίλοι σηκώνουν τον κουμπάρο ψηλά και δεν το κατεβάζουν κάτω αν δεν τάξει δώρο ή κέρασμα.   Στον κουμπάρο εύχονται «πάντα άξιος» και αν είναι λεύτερος «γρήγορα και στα δικά σου». Όπως  και στην παρανυφη  και παραγαμπρο και ολους και ολες τους λευτερους στις  χαρες τους.

Αφου τελειωσουν και οι ευχες ο γαμπρός η νύφη και ο κουμπάρος , παρανυφη και παραγαμπρος θα παραληφθούν από τους οργανοπαίχτες και τους ήχους γαμήλιας μουσικής για να οδηγηθούν μαζί με όλους τους καλεσμενους οπου ειχαν ετοιμασει για να  να κεραστουν. Στα τραπεζια ειχαν τα κερασματα που ηταν σουμαδα, στραγαλια αμυγδαλα στεφανοκολικα, Μετα ευλογουσε ο παππας το φαγητο που ηταν κρεας πιλαφι συνηθως με χοιρινο η' κατσικα αναλογα την εποχη. Μετα το φαγητο υπηρχε μια λεκανη με καρυδομελη και γυριζαν δυο κοπελες να ταΐσουν μια κουταλιά σε ολους τους καλεσμένους από το ιδιο κουταλι. Τα στεφανοκολικα  και τα ψωμια τα τραβουσαν  με το χερι οχι με μαχαίρι, το είχαν γρουσουζιά.    Μετα το φαγητό αρχιζε ο χορος ήταν πρώτα ο κάβος της νύφης <<ο πολιτικος>> την χορευαν ολοι οι καλεσμενοι μετα ηταν καβος της κουμπαρας και της παρανυφης και επειτα οι καλεσμενες. Καπου εδω συνηθως ο γαμπρος πηγαινε την νυφη στο σπιτι για να .....<<αλλαξει>> το νυφικο και να βαλει το καλο της φουστανι και ξαναγυριζαν στο χορο μετα απο .....καποια ωρα . Μετα απο αυτη την διαδικασια ο χορος ηταν για ολους τους καλεσμενους αλλα βεβαια υπηρχε σειρα που τον έλεγαν <<καβο>> και χόρευαν ανα παρεα και δεν ειχε δικαίωμα άλλος να μπει στο χορο η' να διακόψει αυτους που βαστουσαν τον <<καβο>>. Οι γαμπροι και οι καλεσμενοι καθονταν σε παγκαδες και καρεκλες και μπροστα τα τραπεζια. Πριν γινει το παλιο σχολειο το φαγητο και το γλεντι του γαμου γινοταν στα σπιτια. Μετα το 1888 που εγινε το σχολειο σε γαμους <<πλουσιους>> με πολυ κοσμο και και σερβιρισμα χρησιμοποιηθηκε η αιθουσα διδασκαλιας. Το γλεντι αναλογα την οικονομικη ευχερεια και προσφορα των συμπεθερων κυριως κραταγε μεχρι και τρεις μερες  , μπορει να σταματαγε για λιγο και για τους οργανοπαιχτες να ξεκουραστουν αλλα καποιοι ηταν μπροσταρηδες και ξαναναβε το γλεντι.Εδω να κανουμε μια παρενθεση για να πουμε οτι εγιναν και γαμοι στην <<πεινα>> το 1941 που οχι μονο γλεντι δεν ειχαν αλλα ουτε καν στην εκκλησια πηγαν και το μυστηριο γινοταν στα σπιτια λιτο με τυπικες διαδικασιες.

Οταν τέλειωνε ο γαμος , το γλεντι και έπερνε ο γαμπρός την νύφη να πανε σπιτι τους  ο πεθερος και πεθερα που περίμεναν έδιναν το προχερι η' <<πανωπροικι>> ηταν ενα χωράφι που έδιναν εξτρα απο τα προικιά. Εδω θα κανουμε  μια παράληψη στο τι γινόταν αν η νυφη δεν ήταν (παρθένα) ......αναλόγως.....

 Την επομένη Κυριακή μετά την εκκλησία που πήγαιναν να ευλογηθούν στον αντιγαμο ετσι τον ελεγαν , εδιναν και στον κουμπαρο το κουμπαροκολυκο και το γλέντι και χορός  αρχινουσε  πάλι μεχρι το πρωι.   

Καπως ετσι γινοταν οι γαμοι στα παλια χρονια στην Παρπαρια αλλα και μεχρι λιγο πριν το 1980 που ακομη το χωριο ειχε ζωη.   Σημερα γινονται κατα καιρους καποιοι γαμοι που εχουν μια γευση απο τους παλιους παραδοσιακους γαμους ομως ειναι πια πολυ σπανιοι.   

Πιο κατω παραθετουμε <<αποφθεγματα>> που συνεβησαν ,  ειπωθηκαν σε προξενια και γαμους .

Το προξενιό Γιάννη Ψυλλή (που έρχεται απο Αμερική να παντρευτεί κοπέλα απο το χωριό) με Ειρήνη Μπενέτου-Ψυλλή

*Πατηστε στην εικονα για μεγεθυνση

    1)Παπαδια Παπαμιχαλη Ποταμουση : Με αρρεβωνιαστει στα 13 με παντρευτει στα 14 , επηε στρατιωτης και αφτις επολυθει κι'ειρτεν...... με  <<κοιμηθει>> στα16. 

     2)Μαζι με προξενητρες πηγαιναν και οι αβανταδοροι που οτι ελεγαν οι προξενητρες σε παινεματα αυτοι εβαζαν κατι παραπανω. Καποτε σε ενα προξενιο ενας αβανταδορος ειχε πιει πριν παει στο προξενιο επινε και εκει και εγινε ντιρλα. Καποια στιγμη η προξενητρα λεει , καλο παιδι και αξιο ο υποψηφιος γαμπρος αλλα εχει ενα προβληματακι , ε καλοβλεπει (ειχε μυωπια) και πεταγετε ο αβανταδορος που ειχε μεινει απ'εξω τοση ωρα και λεει : <<Μωρε τι δεν καλοβλεπει , θεοστραβος ειναι>>. Οπως καταλαβαινετε .....χαλασε το προξενιο.  

   3)Γιαννης Χειλας (Παραγιος) φτωχοπαιδο που πηρε την πλουσια κορη του.....αφεντικου του που ομως δεν την ηθελαν οι <<καλοι γαμπροι>> του χωριου , οταν ρωτηθηκε μετα απο χρονια γιατι την πηρε : <<Ηντα να καμω βρε , παραγιος ημου , εδωκα μου ντη επηρα τη>>. 

   4) Προξενειο στα Ψαρα  προπολεμικα πριν το 1940 .Ειναι ολοι μαζεμενοι για το προξενιο και μιλανε περι ανεμων και υδατων , η ωρα περναει χωρις αποτελεσμα , οποτε η μανα της νυφης τα πηρε στο κρανιο και σηκωνεται ορθια και λεει : Εκατον πενητα λιρες (χρυσες) τη Κυριακα (νυφη) και το αμπελι , σηκω Χρηστο (γαμπρος) φιλα χερι (του πεθερου).  

  5) Χωριανη μας η Σοφια Ιωαν. Ποταμουση (παρατσουκλι Φραγκου) που εμενε στην Αλεξανδρεια παντρευτηκε τον Δημητρο (Κεφαλονιτης) τον ερωτα της ζωης της μετα 45 και πλεον χρονια γιατι ο Δημητρος ειχε υποσχεθει στη μανα του οτι θα παντρεψει την αδερφη του και μετα θα παντρευτει. Η αδερφη ομως <<εμεινε στο ραφι>> ανυπαντρη και τελικα οταν απεδημησε εις τον Κυριο και ξεπενθησε εγινε ο γαμος με το γαμπρο 74 ετων και τη νυφη 68 και το γαμηλιο ταξιδι .....στην Παρπαρια το 1974 .

θεια Ειρηνη.png

Εδώ βλέπουμε τον Χρίστο Περρή

στην ματινάδα.

Νυφικατος
Παρπαρια Γαμος
Παρπαρια Ματιναδα
Nyfikatos Ka. Barbara.mp3Kα. Βαρβάρα
00:00 / 09:27

 Κλείνοντας την αναφορά μας στο θέμα του  ΠΑΡΠΑΡΟΥΣΙΚΟΥ ΓΑΜΟΥ, θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε και στα γαμήλια τραγούδια (νυφικατο ) Ο Νυφικατος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσής μας, αφού δεν νοείται γάμος χωρίς τραγούδι.

Παρπαρια  ματινάδα.

Νυφικατος

Sofia Nyfikatos.mp3Σοφια Τσουκαλα-Παρασκευη Τσιμη
00:00 / 05:21
Νυφικατος Κα. Βαρβάρα Μητη
ΝυφικατοςΣοφια Τσουκαλα-
Παρασκευη Τσιμη

Σήμερα γάμος γίνετε

σημερα ματιναδα

σήμερα αποχωρίζετε

Η κόρη από την μάνα

 

Ο νυφουλα να γεράσεις

Και να μην αναστενάξεις

 

Νυφιμας ωραιότατη

Μεταξωτή μας σκέπη

Τον νέο που σου δώσανε

Ωραία που σου πρέπει

 

Τα ματάκια σου είναι δίσκος

Κι οπου πάω κει τα βρίσκω

 

Όμορφη που’ νε η νύφη μας

Μα διάλεξε και ταίρι

Που’χει γυαλένιο μαστραπά

Με ασημένιο χέρι

 

Τ’αστρα μετρου ένα ένα

Και δε σουμιαζε κανενα

 

Οσο ειν ο ουρανός ψιλά

Κι’ ο πευκος σου δομενος

Ετσι είναι και το ανδρόγυνο

Από μεγάλο γένος

 

 

Η πεθερά την έστρωσε

την στράτα βελουδένια

για να περάση η νύφη της

η μαργαριταρένια

 

Ρίξε τα μαλλιά σου πίσω

Να σε δω να σ’αγαπησω

 

Κουμπαρε που στεφάνωσες

με τ’αργυρα σου χερια

που τ’αβρες και τα ταίριασες

αυτά τα περιστέρια

 

Στου παραγαμπρου τα φρύδια

παίζει ο έρωτας παιχνίδια

 

Παρανυφη παρανυφη

τον γεναρη νασε νυφη

 

Επαντρεψεν η βενετια

και προίκισεν η πολη

και η (ονομα μανας) πάντρεψε

την ακριβή της κόρη

 

αχ μάνα μου πώς μ’ αρέσει

της νυφούλας μας η μέση

 

Γαμπρος εινε ο ηλιος

νυφη το φεγαρακι

παραγαμπρος παρανυφη

το μαργαριταρακι

 

εχασε και ο νους μου επαρτη

σαν τα λουλουδα του μαρτη

 

Σημερα γαμος γινεται

σ’ωραιο περιβολι ,

σημερα αποχωριζεται

η μανα απο την κορη.

 

Σήμερα λάμπη ο ουρανός

σήμερα λάμπη η μέρα

σήμερα στεφανώνετε

αητός την περιστέρα

 

 

 

Ενα τραγουδι θα σας πω

απανω στο μεθυσι

χαρας τα ματια του γαμπρου

που διαλεξαν τη νυφη

 

Σ’ οποιο γαμο κι αν επηγα

τετοια νυφη δεν ξαναειδα

 

Νυφη κι αν ήμπες σε μπαξέ ,

κι αν έκοψες λουλούδι,

καλά να το μυρίζεσαι,

να σε ζηλεύουν όλοι.

 

Ω, νυφούλα να γεράσεις,

και τρισέγγονα να πιάσεις.

 

Σήμερα άσπρος ουρανός,

σήμερα άσπρη μέρα.

Σήμερα αποχωρίζονται

μανά και θυγατέρα .

 

Ω, νυφούλα στολισμένη ,

Παναγιά ζωγραφισμένη.

 

Της νύφης το ματόκλαδο

και του γαμπρού τα κάλλη

Εψές τα ζωγραφίσανε,

άγγελοι και δασκάλοι

 

Ω, νυφούλα μ' να γεράσεις,

και τρισέγγονα να πιάσεις.

 

Τη νύφη μας την είχαμε ,

στην κόλλα διπλωμένη,

τώρα την ξεδιπλώσαμε

στον κόσμο ξακουσμένη.

 

Τ’ αστρο και το φεγγαρακι

εγινηκανε ταιρακι.

 

Καλός ήρθαμε κι’ ηβραμε

 την τράπεζα στρωμένη

όπου μας την εστρωσανε

άξιοι και τιμημένοι

 

Τ’ αστρι και το φεγγαρακι

εγινικανε ταιρακι.

 

Μανα μαντατα πες για σας

και ασιμια τα σταμνια σας

μοσχοθς και δενδρολιβανα

μηριζουν τα πιοτα σας

Γαμπρε την νυφη ν’αγαπας

να μη τηνε μαλωνεις

Σαν τον σγουρο βασιλικο

να τηνε καμαρωνεις

 

ηντα και ‘χει 

ο νους μου εγινει

σαν νερο με’ στο λαήνι

Νύφη μας το φουστάνι σου

αγγέλοι σου το ράψα

και κάτω στον ποδόγυρο

το ταίρι σου εγράψα.»

 

Κουμπάρε μου στεφάνωσες

τα δύο τα κυπαρίσσια

να σ’ αξίωση ο θεός

να ορθής και στα βαφτίσια

 

Να ζήση η νύφη κι ο γαμπρός

ευτυχισμένα χρόνια

να τούς αξίωση ο θεός

να δουν παιδιά και εγγόνι

 

Σήμερα λάμπει ο ουρανός

σήμερα λάμπει η μέρα

σήμερα στεφανώνεται

αϊτός με περιστέρα

 

Ένα τραγούδι θε να πω

επάνω στο κεράσι

να ζήσει η νύφη κι ο

γαμπρός

να ζήσει να γεράσει

 

Νύφη μου ποιος το στόλισε

αυτό το νυφοστόλι

η Παναγιά και ο Χριστός

κι οι δώδεκα Απόστολοι.

 

Γαμπρέ μας καλορίζικε

να ζήσης να γεράσεις,

να ζήσεις χρόνους εκατό

και να τους ξεπεράσεις.

 

Άχου, άχου πως μ” αρέσει

της νυφούλας μας η μέση.

Όσ΄ άστρα έχει ο ουρανός

και ο χειμώνας χιόνια

τόσα σας εύχομαι να ζήσετε

ευτυχισμένα χρόνια

 

Γαμπρός είναι γαρύφαλλο

νύμφη τριανταφυλλάκι

παράγαμπρος παράνυμφη

της νύχτας φεγγαράκι

 

 Αμύγδαλα ετσάκισα

 και μέσα σας ζωγράφισα

 

Ένα τραγούδι θα σας πω

επάνω στο κεράσι

τ΄ αντρόγυνο που γίνηκε

να ζήσει να γεράσει

 

Έλα χρυσή μου Παναγιά

με το Μονογενή σου

στ΄ αντρόγυνο που γίνηκε

να δώσεις την ευχή σου

 

Άμε γαμπρέ στην εκκλησιά

και στάσου  στο στασίδι

απόψε στην αγκάλη σου

θα έχεις μουσαφίρη

 

Γαμπρέ τη νύμφη ν΄

αγαπάς

να μη τήνε μαλώνεις

σαν το σγουρό βασιλικό

να τήνε καμαρώνεις

 

Τα μαλλιά σου

μπρίλλιες μπρίλλιες

κείνον πούθελες επήρες

 

Η νύμφη μας είν΄ όμορφη

μα διάλεξε και ταίρι

μαλαματένιο μαστραπά

με ασημένιο χέρι

 

Γαμπρέ την νύφη ν’αγαπάς

να μην τηνε μαλώνεις

σαν τον σγουρό βασιλικό

να τηνε καμαρώνεις

Να ζήση χρόνους 100

τούτο το ζευγάρι

και να ’χει  πάντα φώτιση

απ του θεού την χάρη

 

- Νύμφη μας καλορίζικη

βασιλικού κλωνάρι

πόσα φλουριά αγόρασες

αυτό το παλικάρι;

 

Έλα έλα με τα μένα

 κι ας τη μάνα που σε γέννα.

 

-Ούτε φλουριά τ΄ αγόρασα,

ούτε μαργαριτάρια

τα μάτια του, τα μάτια μου

ήταν προξενητάρια

 

Νύμφη μας καμαρωμένη

και στον κόσμο ξακουσμένη

 

Απόψε το τραπέζι μας

με κατιφέ στρωμένο

γιατί είν΄ η νύμφη κι ο γαμπρός

από μεγάλο γένο

Έλα, έλα πέρδικα μου

στ΄ αγκαλάκια τα δικά μου

Ανοίξετε τις εκκλησιές

κι΄ άψετε τις λαμπάδες

που φέρνομε τ΄ αντρόγυνο,

με τόσες νοστιμάδες.

Τα΄ άστρο και το φεγγαράκι

εγενήκανε ταιράκι

Σήμερα λαμπ΄ ο ουρανός

σήμερα λάμπ΄ η μέρα

σήμερα στεφανώνεται

ο αετός την περιστέρα

Νύμφη μας το φουστάνι

σου αγγέλοι σου το ράψαν

και στο δεξί σου το πλευρό

το ταίρι σου εγράψαν

Τα ματόκλαδα σου λάμπουν

σαν τα λούλουδα του κάμπου

10

Γαμπρέ μου ωραιότατε

νύμφη μας αρετούσα

καημό που τόνε πήρανε

αυτοί που σ΄ αγαπούσα

Η γαρυφαλιά σου κλίνει

να περάσω δεν μ΄αφήνει

Κουμπάρε πρωτοκούμπαρε

πούβαλες το στεφάνι

να σ΄ αξιώσει ο Θεός

να βάλεις και το λάδι

Χαράς τα συμπεθερικά

και τους προξενητάδες

που βρήκαν και ταιριάξανε

αυτές τις δυο λαμπάδες

Νύφουλα το φουστάνι σου

αγγελοι σου το ραψαν

και στην δεξιά σου την πλευρά

τον σύζυγο σου γραψαν

 

Κουμπάρε καλορίζικα

που βαλες το στεφάνι

να σ αξίωση ο θεός

να βάλεις και το λάδι

Ο παναγία δέσποινα

με το μονογενή σου

 στ' αντρόγυνο που θα γενεί

να δόσης την ευχή σου

ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑ ΠΑΡΠΑΡΙΑΣ

Επι τουρκοκρατίας αλλά και μετά την απελευθέρωση, στις  μικρές κοινωνίες  για να ξεχωρίσουν άτομα (που στο χωριό μας ήταν και πάρα πολλά τον καιρό εκείνο) με το ίδιο όνομα και πατρώνυμο κάποιες φορές τους (κολλούσαν) ένα παρατσούκλι και όχι μόνο για αυτό τον λόγο αλλά και να τους πειράξουν, με την καλή έννοια, μιας και ήταν λιγοστές οι διασκεδάσεις τότε. Πολλά από αυτά υιοθετήθηκαν στην συνέχεια σαν επίθετα, αλλά παρέμεναν σαν ιδιαίτερος  χαρακτηρισμός μιας και είχαν ‘κοπεί και ραφτεί’  στα μέτρα του κάθε ανθρώπου, που δήλωνε επάγγελμα, καταγωγή σωματικά  χαρακτηριστικά η κουσούρια, ιδιορρυθμίες , συνήθειες , ακόμα και μια λέξη που έλεγαν η κάτι  ασυνήθιστο που έλεγαν, ακόμα και μια κίνηση που έκαναν, και άλλα. Πολλές  φορές  κληρονομούνταν και στις επόμενες  γενιές  αυτών που τα πρωτοεφερναν και είναι συνηθες φαινόμενο στην  Παρπαρια. Το παρατσούκλι  αποδίδονταν  συνήθως  σε άνδρες  και σπάνια σε γυναίκες  με ιδιαίτερη  ευστοχία. Οι γυναίκες συνήθως έσπερναν του συζύγου η του πατέρα όσο ήταν λεύτερες και λίγες είχαν δικό τους προσωπικό. Μέχρι και σήμερα αρκετοί άνθρωποι από την Παρπαριά  αποκαλούνται με τα (παρατσούκλια) τους . Είναι  όμορφο  να το ακούς  και να το αποδέχεσαι  γιατί έρχεται ’από τα παλιά’.

Εδώ  παραθέτουμε έναν  κατάλογο με περισσότερο η λιγότερο  γνωστά παρατσούκλια  του χωριού μας, μερικά είναι σύγχρονα, με απεριόριστο σεβασμό  στην μνήμη αυτιών που κάποτε τα έφεραν μα και σ’ αυτούς που και σήμερα τα φέρουν. 

ΠΑΡΑΤΣΟΥΚΛΙΑ

Eνα πολυ σημαντικο κομματι της λαογραφιας μας  ειναι και αυτο που αφορα Αναγνωστες-μνημονες (γραμματικους) Δημογεροντες, προεδρους, γραμματικους απο το 1826 μεχρι 1994 Απο τα στοιχεια που βρηκe  O Κ. Nikos Psyllis απο τον Νοταριακο κωδικα Παρπαριας, φαινεται οτι επι Τουρκοκρατιας υπηρχε Δημογεροντια στο χωριο με Μνημονα-Αναγνωστη η νοταρο σε χρεη Γραμματικου που οριζοταν απο την μητροπολη Χιου και ειχε δικαιοδοσια σε προικοδοτηρια , διαθηκες , αγοραπωλησιες , ομολογα ,δανεια , παραχωρητηρια κλπ. με την υπογραφη Δημογεροντων και καποιων μαρτυρων και σφραγιδα του Τουρκικου κρατους με το ονομα <<ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑ ΠΑΡΠΑΡΙΑΣ>>. Αυτο ισχυσε μεχρι την απελευθερωση της Χιου οποτε εμφανίζεται το Βσιλειον της Ελλάδος.

   ****Το πλαίσιο της πολιτικής ζωής του νησιού από εκείνη την περίοδο έγινε ο θεσμός της δημογεροντίας: οι δημογέροντες από το 1847 εκλέγονταν για τη ρύθμιση των εσωτερικών προβλημάτων του νησιού από τους γέροντες των χωριών, ήταν μόνο ορθόδοξοι, ενώ παλιότερα εκπροσωπούνταν και οι καθολικοί του νησιού. Από το 1861 σύμφωνα με τις διατάξεις του Διοργανισμού της κοινότητος Χίου, στις εκλογές για την ανάδειξη δημογερόντων συμμετείχαν αντιπρόσωποι από όλο το νησί εκτός από τα Μαστιχοχώρια. Από τα 66 χωριά του νησιού στη δικαιοδοσία της δημογεροντίας, που έδρευε στην πρωτεύουσα του νησιού, υπάγονταν τα 44 (36 στο βόρειο τμήμα του νησιού και 6 γύρω από τον Κάμπο), καθώς και οι Οινούσσες και τα Ψαρά.

Ακολουθει η λιστα με Αναγνωστες-Μνημονες Δημογεροντες , Προεδρους και Γραμματικους . 

 

1826.........1ος ΑΝΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ-ΜΝΗΜΩΝ ΔΗΜΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΙΛΙΚΑΣ

1848-1862 2ος ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ-ΜΝΗΜΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΣΟΥΛΗΣ

13.1.1889 - 13.9.1998 Ο Αναγνωστης –Μνημων , ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ

27.1.1897   ΜΝΗΜΩΝ –ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ  ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΨΥΛΛΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ

 9.2.1910    ΜΝΗΜΩΝ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΡΑΚΟΣ

 

Δημογεροντες το 1912 οπως φαινεται σε ομολογο-δανειο 4800 γροσιων του Αγ.Γιαννη ηταν οι παρακατω 11 με μνημονα-αναγνωστη τον ιερεα Ιωαννη Δημ Νικολη.

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΔΡΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΖΗΚΟΣ (ΖΗΚΟΔΗΜΗΤΡΟΣ)

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝ.ΨΥΛΛΗΣ

ΜΙΧΑΗΛ, Π.ΚΑΓΙΑΝΤΑΣ

ΜΙΧΑΗΛ Π. ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΛΙΝΑΡΗΣ

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Δ.ΔΡΑΚΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ ΨΥΛΛΗΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΡΑΚΟΣ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΕΛΕΦΕΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

1911-1914 ΙΕΡΕΥΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΗΜ. ΝΙΚΟΛΗΣ

1932 ΜΝΗΜΩΝ - ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝ. ΠΑΠΟΥΛΗΣ

1934 ΠΡΟΕΔΡΟΣ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ  ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΝ. ΨΥΛΛΗΣ

1935 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΩΝ. ΚΑΓΙΑΝΤΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ & ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1936 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ

1937 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧ.ΤΣΙΜΗΣ & ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1939 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓ.ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

1942 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓ.ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

1944 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΡΟΙΚΟΣ

1945 ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΙΛΙΚΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ

1945 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧ.ΤΣΙΜΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1946 ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΝ. ΨΥΛΛΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ 

1947 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧ.ΤΣΙΜΗΣ & ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1948 ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΝ. ΨΥΛΛΗΣ & ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1951 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Μ. ΠΑΡΟΙΚΟΣ & ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1952 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΡΜΕΝΟΣ

1953  ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ

1954 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΡΜΕΝΟΣ

1956 ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΣΥΚΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1960 ΤΣΙΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1964 ΝΙΚΟΛΗΣ ΙΩΑΝΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1967 ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ν.ΠΑΡΟΙΚΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ?

1968 ΕΙΡΗΝΗ ΔΗΜ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ

1968 ΠΑΠΟΥΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1970 ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΙΧ. ΠΟΤΑΜΟΥΣΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ

1970 ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1974 ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ 1978

1978 ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1982 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ 

1986 ΨΥΛΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ - ΧΕΙΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (ΨΩΜΑΣ)

1990 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

1994 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ)       

 

Τα στοιχεια απο το 1826 μεχρι 1914 προερχοντε απο νοταριακα εγγραφα, 1932 μεχρι το 1960 εχουν παρθει απο ληξιαρχικες πραξεις γεννησης και βαπτισεις.

Για μετα το 1945 τα στοιχεια θελουν λιγο ψαξιμο γιατι μπορει να υπαρχουν και λαθη. 

ΑΓΟΡΑΠΩΛΗΣΙΑ ΧΩΡΑΦΙΟΥ

ΣΤΗΝ ΠΑΡΠΑΡΙΑ

28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1826

ΟΜΟΛΟΓΟ ΧΩΡΙΟΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΓ.ΓΙΑΝΝΗ 4800 ΓΡΟΣΙΩΝ

12 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1912

 ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ  1ος                 ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ-ΠΙΠΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ 
Για φτιαξε και τη χωριστρα σου λιγακι  σαν περασεις 
 και την φωνη σου λαλησεσφραγιδα για να πιασεις.Η μανα μου με γεννησενα βαριαναστεναζωκι’ μοιρα μου με δικασεπετσετες να ταιριαζω
.
------------------------------
- ΓΙΩΡΓΗΣ ΤΣΙΜΗΣ-ΤΣΟΥΜΠΟΣ:
Ολοι αναστεναζουνεμα οχι σαν εμενα ,οταν αναστεναζω εγωβγαζει η κοιλια μου αερα.Ο ουρανος εσηκωσεδυο μαυρα συννεφακιακοιταξε τα γαϊδουρια σου,κανε  και τα σουβλακια.
 
-----------------------------
-
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗΣ-ΨΑΡΙΑΝΟΣ:  Εισαι ο πιο δραστηριοςαπ’τη παραταξη σου κι’οποιος γυρισει και σε δει θαρρεις πως ει’μαζι σου. Ελα ματια μου και φως μου την αναπνοη σου δωσμου.
 
----------------------------
 
 ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ – ΜΕΡΑΚΛΗΣ:   Ετσι ειναι τουτος ο ντουνιας ,λιγοι εχουνε την μπεσαγιατι εις στο συνδυασμοαργα σε βαλαν μεσα??Αδικα που σε βαλανεκαμενε μου Μιχαλη,μ’αντι να κλαψης πρωτα εσυθα κλαψουν πρωτοι αλλοι
.
--------------------------
ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ-ΚΑΤΣΟΥΝΑΣ:
  Τους πονους εις στα ποδια μουδεν ημπορω να αντεξωκαι με’χουνε την Κυριακη μ’αλλους να παρατρεξω. Δεν ειμαι εγω για προεστοςειν’ η δουλεια μου αλλη ,να καθομαι στο γαδαρο και πισω το μουλαρι.
--------------------------
 ΣΤΕΛΙΟΣ ΖΗΚΟΣ-ΚΑΨΟΜΑΝΗΣ: 
Εχω μια δυστυχη καρδια
που μοναχη της κλαιει. Ο Στελιος  στα προεστικα  τι θελει  και γυρευει . 
 --------------------------  
 ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ:  Για δυο κυριες γραφω εδω ,χωρις ονομασια ,η μια εχει θαρρες στο Θεοκι’ αλλη απελπισια.Απο  <<Μ>> κι οι δυο αρχιζουν και αλληλοφοβεριζουν. 

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ 2ος 
ΓΙΩΡΓΗΣ Μ.ΨΥΛΛΗΣ
ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ:
Για δειτε τ’ασπρο τ’αλογο ,δειτε τον καβαλαρηειναι ο Γωργος  κουνιστοςσφραγιδα για να  παρει.Εγω αν παρω βρε παιδιασφραγιδα εις το χεριεδω θα ειμαι παντοτεχειμωνα καλοκαιρι.
 
----------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΥΡΟΣ :
Ω Παναγια βοηθησεγιατι δεν εχω πειρα ,εχ’ ομως τις συμπαθειεςκαι ειν’ μεγαλη ελπιδα.Τα μαλια σου κι’ η ελια σουνα χαρω την λεβεντια σου.   
-----------------------
 ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΗΣ –ΝΙΚΟΛΕΛΟΣ:
Εγω δεν τρεχω δεν μιλω,δεν πολυσχολιαζω ,εχω λιγακι παρελθονκαι λιγο το δισταζω.Ε γιαμολα ε γιαλεσαπου θα μου τα πας μπαμπεσα.
-----------------------
ΣΤΕΛΙΟΣ Μ. ΓΙΓΗΣ - ΤΣΕΛΙΓΚΑΣ :
Εχω τ’αμαξι συντροφιατα προβατα στον καμπο,τωρα για αντιπροεδροςπαω παλι για ναβγω.Και στο Τσερνομπιλ να πατεστο χορο δεν με περνατε. 
 ----------------------
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ.ΧΕΙΛΑΣ – ΨΩΜΑΣ : 
 Εχω μαραζι στην καρδιακαι ζαλη στο κεφαλικαι θελω η κοιλιτσα μουμη γινει πιο μεγαλη.Την υγεια μου εγω θελωκαι ποτε μου ας μην εβγω.
 
----------------------
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ – ΜΟΥΖΑΛΙΑΣ
Ψηφισετε με βρε παιδιαδεν εχω μπει σε αλλες ,εμεις τους δρομους κλεινωμεκαι χτιζωμε τις σκαλες .Ρεφρεν:Αν εχεις λιρες και φλουριαελα μαζι μου μια βραδια
.
----------------------
-
  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤ.ΜΠΕΝΕΤΟΣ :  
Το μονο μου παραπονο
ειναι που δεν σε βλεπω ,εγω’χα για παρηγορια μονο τον παππ’ Αλεκο.
 
----------------------
 ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΨΥΛΛΗΣ – ΣΑΝΤΟΥΡΑΣ 
Ελα Χριστε και Παναγια φωτισε τους ανθρωπους μποροφραμα με  βαλανε μα θα’βγω απο τους πρωτους 

τενεκές

βαρέλι

 Οψη των κοινοτικών εκλογών τότε. 

        ΡΙΜΕΣ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

       ΠΑΡΠΑΡΙΑΣ 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ  1986

       ΤΙΣ ΡΙΜΕΣ ΕΓΡΑΨΑΝ

       ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΗΚΟΣ-ΜΠΕΛΛΗΣ & ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΟΥΛΗΣ – ΚΛΩΣΣΟΣ

Οι εκλογες  είχαν πάντα ενδιαφέρον στα χωρια μας και πολλές φορες το κλίμα δυναμιτιζόταν όταν συνέβαινε οι υποψήφιοι πρόεδροι και σύμβουλοι εκτός από πολιτικές διαφορές (αντίθετα κόμματα) είχαν και προσωπικές η’ οικογενειακές διαφορές (συμπεθερια-περιουσιακα κλπ.) Παραδόξως την χρονιά αυτή δηλ. Το 1986 ήταν μια παρα πολυ καλη εκλογική διαδικασία χωρις πολιτικές ίντριγκες και φορτισμένο κλίμα με πολύ   όμορφο – λεπτο χιούμορ. Για την ιστορία είχε επικρατήσει ο συνδυασμος του Γ.ΨΥΛΛΗ. Κατά που φαίνεται και όπως είχε ειπωθεί τις ρίμες του συνδυασμού του Π.ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗ γράφτηκαν από τον ΒΑΣΙΛΗ ΖΗΚΟ - ΜΠΕΛΗ και του συνδυασμού του Γ.ΨΥΛΛΗ από τον ΜΙΧΑΛΛΗ Ι.ΠΑΠΟΥΛΗ -  ΚΛΩΣΣΟ  Οι ρίμες αυτές ήταν τοιχοκολλημένες  στην πλατεία  πρωϊ-πρωϊ, τις φωτογράφησα τότε  12.10.1986 και τώρα τις παραθέτω όπως ακριβως ήταν (και με τα παρατσούκλια). Πιστεύω ότι ήταν εκλογές σε πολύ καλό κλίμα και αρκετή διάθεση χιούμορ και έτσι πρέπει να  δούμε το θέμα χωρίς πρόθεση να θίξουμε καταστάσεις , πρόσωπα  και  ανθρώπους, ποσο μάλλον όταν πολλοί από αυτούς δεν είναι πια εν ζωή. Επίσης ενα έθιμο που υπήρχε ήταν το <<*βαρέλι η’ *τενεκές>> που χτυπούσαν σαν είδος τύμπανου εξω απο τα σπίτια των ....ηττημένων των εκλογών. 

-------------------------

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΕΛΗΣ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ :    

Δυο πορτες  εχει η ζωη ανοιξα μια και μπηκα

αλλα τα ξημερωματα ειδα πως δεν εβγηκα.

Αν καπου παρεκτρεπουμε ζητω συγνωμη ,αν οχι τοσο ωραια ,

ομως βιαστηκα  και το μυαλο λιγενει .

Επειδη ομως ολα χρειαζονται μαζι ειν’και τ’ αστεια

γι’αυτο και ολλους σας καλω για μια συνεργασια. ΑΜΗΝ   

ΤΟ  ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΑΡΠΑΡΙΑ
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΠΑΡΙΑΣ

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΑΡΕΝΑΣ (ΣΤΗΝ ΛΟΝΤΖΑ) 

 ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για σχολείο Παρπαριάς

ΔΕΥΤΕΡΟ ΗΤΑΝ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ ΑΠΟ ΤΟ 1888 ΜΕΧΡΙ 1957

 ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ ΗΤΑΝ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΑ ΑΛΟΝΙΑ 1958- 1980

ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΠΑΡΙΑ

1826 Ιωαννης Μπιλικας 1ος δημοδιδασκαλος Παρπαριας.

1907 Θ.Ι.ΚΑΣΤΑΝΟΣ

1910 Κ. Ν. ΠΑΠΑΔΗΣ

1912 ΣΚΑΝΤΑΛΗΣ

1931-1934 ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΜΠΑΝΑΡΟΣ ΤΣΙΜΗ

1935 ΚΑΣΤΟΡΗΣ

1938-1948 ΓΑΝΙΑΡΗΣ

 1949 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

1950 ΝΕΟΦΙΤΟΣ-ΓΙΟΥΛΑ

 1951 -1953 ΧΑΚΑΣ-ΒΕΡΑ

1954 -1956 ΧΑΚΑΣ ΧΑΡΙΚΛΙΑ

195 -1958 ΝΕΟΦΥΤΟΣ-ΜΑΡΙΚΑ

1960 ΒΑΒΥΛΟΥΣΑΚΗΣ 

1961 1962  ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΜΑΛΑΦΗ

1962-1965  ΑΒΑΓΙΑΝΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΜΑΛΑΦΗ

 

Ίσως λείπουν μερικοί...ίσως και μερικές χρονολογίες λάθος.

Αν γνωρίζετε κάτι διαφορετικό ενημερώστε μας…

Ακολουθεί  κατάλογος  με Παρπαρούσικα  Παρατσούκλια

ΑΓΓΟΥΡΑΣ

ΑΧΟΛΙΑΣΤΟΣ

ΑΚΟΠΑΝΙΣΤΟΣ

ΑΡΓΕΝΤΟΥ

ΑΜΣΤΕΛ

ΑΡΑΒΟΣ

ΑΥΛΑΚΙΑΣ

ΑΝΕΓΝΩΣΤΗΣ

ΑΒΥΣΣΗΝΟΣ

ΑΦΑΚΙ

ΑΣΚΑΡΙΝΑ

 

ΒΕΡΑ

ΒΗΛΑΣ

ΒΑΣΙΛΑΡΟΣ

ΒΑΣΑΝΟΣ

ΓΔΙ

ΓΙΑΛΑΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΡΙΣ

ΓΙΑΟΥΡΤΑΣ

ΓΙΑΝΝΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ

ΓΙΩΡΓΕΛΗΣ

ΓΕΡΟ-ΠΟΡΔΙΑΣ

ΓΛΑΓΛΑΔΙΝΑ

ΓΑΡΟΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΜΑΜΜΗΣ

ΓΙΑΝΝΙ'

ΔΙΚΑΣΤΡΟΣ

ΔΑΝΗΣ

ΔΟΝ

ΖΙΤΗΣ

ΖΕΠΟΣ

ΖΕΥΛΑ

 

ΗΝΤΑΜΠΟΥ

ΗΤΑΝΑΣ

ΗΝΤΑ

ΚΑΓΙΑΚΑΣ

ΚΑΣΕΤΑΣ

ΚΑΤΣΑΜΠΡΟΚΟΣ

ΚΑΝΑΡΗΣ

ΚΑΡΙΒΑΛΗΣ

ΚΟΝΤΑΚΑΣ

ΚΟΨΙΜΟΣ

ΚΑΨΟΜΑΝΗΣ

ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ

ΚΟΥΡΕΥΤΗΣ

ΚΑΡΙΒΑΛΗΣ

ΚΑΤΣΙΒΕΛΟΣ

ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ

ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ

ΚΟΥΛΟΧΕΡΗΣ

ΚΑΝΤΙΛΕΡΑ

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

ΚΡΙ-ΚΡΙΣ

ΚΑΒΑΛΙΝΑΣ

ΚΑΡΜΑΝΤΟΥ

ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΗΣ

ΚΙΩΡΚΗΣ

ΚΑΤΣΟΥΝΑΣ

ΚΑΓΚΕΛΑΣ

ΚΑΝΕΛΟΣ

ΚΕΛΕΦΕΣ

ΚΟΥΤΣΟΔΟΝΤΗΣ

ΚΟΥΡΚΟΥΤΗΣ

ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ

ΚΟΚΚΙΝΟΣ

ΚΛΩΣΣΟΣ

ΚΑΤΣΙΚΑΣ

ΚΑΡΜΑΝΤΟΥ

ΚΙΟΥΒΗΣ

ΚΩΣΤΑΝΤΑΚΙΑΣ

ΚΑΡΟΥΛΑΣ

ΚΙΟΥΚΙ

ΚΙΚΙΒΑΣΙΛΗΣ

ΚΙΚΙΜΑΝΤΑΛΟΣ

ΚΑΚΟΜΑΣ

ΚΟΚΟΣ

ΚΑΙ ΛΙΛΙΖΕΙ

ΚΟΥΤΣΟΚΟΛΟΣ

ΛΕΩΝΙΔΗΣ

ΛΟΥΛΟΥΔΗΣ

ΛΕΓΚΑΣ

ΛΙΝΟΣ

ΛΕΝΤΟΥΡΙΔΗΣ

ΛΑΓΟΥΔΑΣ

ΛΑΔΑΣΟΥΡΙΑΣ

ΛΑΛΑΔΑΤΗ

ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΕΝΑ ΛΑΜΠΡΟΣ

ΛΟΥΚΟΣ

ΛΙΒΑΝΗ

ΛΕΠΩ

ΜΑΡΙΓΑΡΑ

ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ

ΜΑΝΟΥΡΗΣ

ΜΑΛΙΑΣ

ΜΙΣΚΙΝΗΣ

ΜΠΕΤΟΒΕΝ

ΜΙΣΟΚΑΡΤΟΣ

ΜΙΣΟΚΑΛΙΚΙ

ΜΑΥΡΟΚΟΛΟΣ

ΜΠΙΛΙΚΟΥ

ΜΕΣΤΟΥΣΗΣ

ΜΠΕΛΛΗΣ

ΜΙΞΟΣ

ΜΑΣΤΡΟΓΙΩΡΓΗΣ

ΜΟΥΖΑΛΙΑΣ

ΜΙΑΔΕΜ

ΜΕΡΑΚΛΗΣ

ΜΙΧΑΛΑΡΟΣ

ΜΗΡΟΠΗ

ΜΑΧΑΛΙΑΔΙΝΑ

ΜΠΟΥΚΛΑΚΙΑΣ

ΜΑΝΙΤΣΑ

ΜΙΞΑΝΤΡΙΑΣ

ΜΕΛΠΩ

ΜΠΑΖΑΚΑ

ΜΑΤΖΟΥΝΗΣ

ΜΠΟΜΠΟΣ

ΜΠΟΥΑΣ

ΜΠΙΛ

ΜΩΡΕ ΗΛΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΕΜΠΟΡΑΣ

ΝΥΧΤΕΡΙΔΑΣ

ΝΤΟΥΡΙΟΥΜΗΣ

ΝΙΚΟΛΕΛΟΣ

ΝΙΚΟ-ΝΙΚΟΣ

ΝΤΙΝ

ΝΙΚΟΛΑΤΣΟΣ

ΝΤΟΥΛΟΣ

ΝΕΝΕΣ

NTINTHΣ

ΟΛΥΜΠΟΣ

ΠΑΠΟΡΗΣ

ΠΑΡΑΓΙΟΣ

ΠΟΥΛΑΡΟΣ

ΠΑΣΤΕΛΛΑ

ΠΑΝΕΡΙΑΣ

ΠΕΡΔΙΚΙΑΣ

ΠΛΟΥΤΩΝ

ΠΟΥΛΑΚΙΑΣ

ΠΕΤΕΙΝΟΣ

ΠΟΣΕΙΔΩΝ

ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ

ΠΕΡΔΙΚΑ

ΠΕΠΟΣ

ΠΑΠΑΚΑΛΑΘΑΣ

ΠΑΠΑΚΑΡΙΒΑΛΗΣ

ΠΑΠΑΜΑΥΡΟΣ

ΠΑΠΑΚΟΥΤΡΟΥΛΗ

ΠΟΥΛΑΔΑΣ

ΠΡΙΣΚΟΣ

ΣΤΑΥΡΙΔΑΣ

ΣΤΑΜΑΤΑΚΙΑΣ

ΣΑΚΟΥΛΑΣ

ΣΒΑΤΣΕΝΕΓΚΕΡ

ΣΠΑΡΓΑΝΟ

ΣΟΥΛΟΥΚΟΣ

ΣΑΝΤΟΥΡΑΣ

ΣΥΚΑΣ

ΣΤΑΜΑΤΙΝΑΡΑ

ΣΟΥΜΑΝΗΣ

ΣΤΑΧΤΟΥΡΗΣ

ΣΚΥΛΑΣ-ΣΚΥΛΙ

ΣΑΡΔΑΣ

ΣΙΔΕΡΗΣ

ΣΚΑΤΟΥΛΑ

ΣΤΑΧΤΟΥΡΗΣ

ΣΑΡΡΗΣ

ΤΣΟΥΜΠΟΣ

ΤΡΑΗΣ

ΤΛΙΑΣ

ΤΣΑΡΛΑΣ

ΤΑΡΤΑΤΑΣ

ΤΣΑΚΟΥΡΟΚΟΛΟΣ

ΤΟΥΛΑΠΙ

ΤΣΟΥΤΣΟΥΝΕΡΗΣ

ΤΑΛΑΒΕΣ

ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ

ΤΣΑΝΤΗΛΟΥ

ΤΣΑΠΙ ΚΑΙ ΚΟΥΝΙ

ΤΡΥΠΟΚΟΥΛΟΥΚΟ

ΤΣΙΦΤΗΣ

ΤΣΑΛΙΑ ΠΙΛΑΦΙ

ΤΡΙΚΟΙΛΗΣ

ΤΣΕΛΙΓΚΑΣ

ΤΡΑΛΑΛΑΣ

ΤΣΟΥΡΟΥ

ΤΣΙΛΟΚΑΤΑΣ

ΦΙΑΚΑΣ

ΦΡΑΣΚΟΜΗΛΑΣ

ΦΑΚΟΥΑΚΙ

ΦΡΑΓΚΟΣ

ΦΟΥΣΤΑΝΑΣ

ΦΙΔΑΚΙ

ΦΟΥΣΦΟΥΚΑΣ

ΦΩΤΗΣ

ΧΡΙΣΑΝΤΟΣ

ΧΟΥΛΗΣ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΜΕΤΗΣ

ΧΑΡΑΝΑΣ

ΧΑΛΑΣ

ΨΥΧΑΣ

ΨΥΛΛΟΚΟΥΚΟΥΝΟ

ΨΩΜΑΣ

ΨΟΥΡΟΥΚΑΣ

ΨΑΡΗΣ

ΨΑΡΙΑΝΟΣ

ΨΑΛΟΒΑΣΙΛΟΣ

 

Ίσως λείπουν μερικά αν ξέρετε και άλλα μπορείτε να τα στείλετε

Γεωργικές εργασίες της εποχής

 

Η καταπόνηση του αγρότη ήταν πολύ πιο σκληρή και ανυπόφορη στα παλιότερα χρόνια, γιατί με τα τότε πρωτόγονα μέσα και με τις επικρατούσες συνθήκες ο εργαζόμενος αγρότης ήταν υποχρεωμένος να αντιμετωπίζει σχεδόν αποκλειστικά με τις δικές του δυνάμεις όλες τις δυσκολίες της κυρίας του απασχόλησης και με πολύ πρόσθετο μόχθο τις λοιπές δευτερεύουσες, αλλα εξίσου αναγκαίες ενασχολήσεις του. 

Μάλιστα όσο πηγαίνει κανείς προς τα πίσω, για να εξετάσει τις καθόλα δυσκολες συνθήκες ζωής του αγρότη διαπιστώνει ότι «όσο παλαιότερα τόσο χειρότερα» κι όταν προσθέσει και τα δεινά της σκλαβιάς της εποχής των Τούρκων τα «χειρότερα» γίνονται «τρισχειρότερα». 

Εκείνο που λέγεται συχνά πως «κάθε πέρυσι και καλυτερα» κι αν ακόμη θεωρηθεί βάσιμο, είναι μεταγενέστερης διαπίστωσης .

Αν είχαν μόνο ένα ζωο , έπρεπε να κανουν <<κολιγια>> να βρουν έναν σύντροφο τον οποιο ονομαζαν (κολια). Έτσι έκαναν σύμπραξη με κάποιον άλλον, συνήθως συγγενή τους η φιλο , που είχε και εκείνος ένα ζωο και έκαναν το ζευγάρι.Όταν ερχόταν ο καιρός του οργώματος, οι γεωργοί πήγαιναν με τα ζωα στο χωράφι. Τα εργαλεία για το όργωμα τα φόρτωναν στο γαϊδούρι.

Στο χωράφι έζεφαν τα ζωα.
Το ζέψιμο των ζωων ήταν μια ολόκληρη διαδικασία. Έβαζαν πρώτα τα ζώα δίπλα δίπλα και τα έδεναν μεσ'το ζευγά (ζυγό) με τις ζεύλες. 
Το όργωμα στα παλιά χρόνια γινόταν   μόνο με τα ζωα. Κάθε γεωργός  έπρεπε να έχει ένα ζευγάρι ζωα βόδια η' γαϊδουρια.

 Ύστερα περνούσαν το αλέτρι με το υνί. Σχεδίαζαν τους όργους. Έπαιρναν την αξιάλη (ξυλο στο ενα ακρο ειχε καρφι βουκεντρι και στο αλλο πιο χοντρο καθαριζε το υνι απο χωματα που κολλουσαν πανω) στο ένα χέρι και με το άλλο κρατούσαν το αλέτρι. Όταν όλα ήταν έτοιμα ξεκινούσαν το όργωμα.

Καποιος ακολοθουσε τον Ζευγα έσπερνε με τα χέρια. Έβαζε το σπόρο σε έναν ειδικό τουβρά το δισακι. Ακολουθούσε την αυλακιά και με το χέρι σκορπούσε το σπόρο. Στη συνέχεια χρησιμοποιούσε πάλι το ζευγάρι  για να περάσει με τη σβάρνα η' γινοταν διβολισμα (σπασιμο βωλων απο χωμα με την τσαπα) όλο το χωράφι για να σκεπάσει το σπόρο.  

Πριν καποια χρονια μεχρι το 1965 περιπου εσπερναν και την Αμανη μια πολυ επιπονη διαδικασια. Την εποχη της σπορας οριζοταν ημερομηνια εναρξης χτυπουσε οι καμπανα χαραματα και ξεκινουσαν ολοι μαζι ταυτοχρονα για περιοχες της Αμανης οπου ηταν καλα τα χωματα. Ηδη ηταν φορτωμενα τα συνεργα αλετρια , ζυγοι , τσαπες , σποροι στο δισακι και με το ντιν-νταν της καμπανας ξεχυνονταν να προφθασουν το καλο κομματι , ηθελε ζωα δυνατα με αντοχη και γρηγορα. Αφου εφταναν εζεφαν τα ζωα στο ζυγο με το αλετρο και επρεπε να κανουν μια <<αυλακια>> ενα τετραγωνο συνηθως περιγραμα με το αλετρο και αυτη καθοριζε τα ορια του χωραφιου που θα οργωσει για να σπειρει .

Οσο ποιο μεγαλη τοσο πιο καλα αλλα και ρισκο γιατι επρεπε να κλεισει το περιγραμμα αλλοιως καποιος θα μπορουσε να μπει μεσα και να του παρει ενα κοματι για δικο του. Μετα ειχε τον χρονο να το κανει με την ησυχια του και να ξεκουρασει τα ζωα του. Οταν τα ζωα ηταν αγνωστα μεταξυ τους η' <<πρωταρικα>> υπηρχε προβλημα ...... λογω ασυμφωνιας χαρακτηρων , τραβουσε το καθενα δικο του δρομο στην χαραξη <<αυλακιας>> με πολλα παρατραγουδα. Επισης υπηρχαν συχνα παρεξηγησεις με τα ορια που λυνονταν με κανενα σπασμενο κεφαλι και την παρεμβαση των πιο ψυχραιμων. Μετα περιμεναν να περασει ο καιρος και να βοηθησει και το κλιμα για να γινουν τα σπαρτα και σε περιπτωσεις ανομβριας εκαναν λιτανειες εκτακτες για να βρεξει εκει τα <<Μαπριλα>> Απριλη και Μαη. Eξ'ου και το ρητο που ελεγαν <<αν καμει ο Απριλης δυο νερα και Μαης αλλο ενα , χαρας τονε τον δουλευτη πουχει πολλα σπαρμενα>>.

Εκεί όλοι όσοι συμμετείχαν στο θέρισμα έμπαιναν στη σειρά και προχωρουσαν ολοι μαζι  , επερναν ενα  ενα διαδρομο   φαρδος περιπου 1m απο την μια ακρη του χωραφιου ως την αλλη , το ιδιο και στην επιστροφη .Τα σταχυα τα εδεναν οι ανδρες με προχειρη τριχια (λυγιες) απο σπαρτους και λυγαριες σε δεματια αρκετα μεγαλα , δυο μεγαλα δεματια ηταν φορτιο για ενα γαϊδουρι αν ηταν μικρα εβαζαν 4.Όταν δενονταν τα δεμάτια τα μετέφεραν σε ένα μέρος του χωραφιού και έκαναν τη θεμωνια.Αργότερα θα μεταφέρονταν με τα ζώα στο αλώνι για να ξεκινήσει η διαδικασία του αλωνίσματος.

.Εκτος απο σιταρι και κριθαρι εσπερναν και κουκια μπολικα (βλεπε ...καλοφαα μου και μου θες και κουκια) , ρεβυθια , αλεστο (φαβα)  και βικο για τα ζωα.Αυτα ηταν τα πρωτα που εβγαζαν τελος της ανοιξη τα ξερεναν στον ηλιο και μετα τα κοπανιζαν με κοπανα (ξυλα σαν ροπαλα μακρια και κυρτα ) στις κοπανιστριες - προχειρα αλωνια με πετρα - ροτσα κατω και με ξανεμισμα τα ξεχωριζαν και επαιρναν και τα αχυρα για τα ζωα.. Αν ολα πηγαιναν καλα το καλοκαίρι από τελη Ιούνιου και μετά, άρχιζε η διαδικασία του θερους. 

Πρώτα η βρώμη και το κριθάρι που ωρίμαζαν νωρίς και τελευταίο έμενε το σιτάρι.

Το αλώνισμα ήταν η στιγμή της χαράς. Ο νοικοκύρης και η οικογένεια θα έπαιρναν τους καρπούς του κόπου όλης της χρονιάς.  
Καθαριζαν το αλώνι και έστρωναν ενα ειδος αριανι απο κοπρια αγελαδας (βουνιες -  την εργασια αυτη την ελεγαν χειλωμα η μπετασμα) για να κλεισουν οι ποροι στις αλωνοπετρες και στο δαπεδο για να μην εχουν απωλειες  απο σιταρι και το αφηναν 1-2 μερες να στεγνωσει.Οταν ηταν ετοιμο το αλωνι εριχναν τα δεματια με τα σταχυα τα ελυναν και τα σκορπουσαν ομοιομορφα.

Εβαζαν μεσα και ζευγάρωναν τα βόδια ή τα γαϊδουρια στο ζυγο και εδεναν την λουκανη  με ενα σιδερο-μπετοβεργα στον ζυγο στην μεση και λιγο πισω απο τα ζωα.Ένας αναλάμβανε να οδηγεί τα ζώα γύρω-γυρω μεσα στο αλώνι με τα σταχυα. Τα ζώα με τι λουκανη (μια πλατια βαρια πετρα με αγρια επιφανεια) έτριβαν τα στάχυα και άρχιζε η διαδικασία να ξεχωρίζει ο σπόρος , πολλες φορες ανεβαζαν και παιδια στη λουκανη για βαρος κατι που το εκαναν ευχαριστα γιατι ειχε την αισθηση του παιχνιδιου.. Η μέρα θα ήταν κοπιαστική.  Όταν τελείωνε όλη η διαδικασία του αλωνεματος , το ξεχώρισμα του σταριού από τα στάχυα, άρχιζε η διαδικασία του ξανεμισματος.

Το ξανεμισμα γινόταν με τα βικερονια  (ξυλα σαν μεγαλα πηρουνια με τρια <<δαχτυλα>>) επρεπε να φυσηξει ευνοϊκος αερας οχι πολυ δυνατος ισα να περνει τα αχυρα  2-3 μετρα το πολυ πιο περα και να πεφτει το σιταρι κατω.τοτε τα ελεγαν τα μελτεμια της Αγ.Μαρκελλας και ετσι ξεχώριζαν το άχυρο από τον καρπό. Όταν πια καθάριζε το σιτάρι  από τα άχυρα χρησιμοποιούσαν το φτιαρι για να φύγουν τα υπόλοιπα άχυρα και το δρομονι-μεγαλο κοσκινο και από εκεί καθαρός πλέον ο καρπος έμπαινε σε τσουβάλια για να γίνει η μεταφορά του στις αποθήκες.

Ο ΜΥΛΟΣ

Ανεμόμυλος

Νερόμυλος

Το άχυρο το εβαζαν σε αχεροτσουβαλα και το αποθήκευαν στους αχυρώνες για να το χρησιμοποιήσουν το χειμώνα για τροφή των ζώων. Κάποιες χρονιές οταν πια τα χωρια αρχισαν να αδειαζουν γυρω στο 1964 εκανε την εμφανιση της και μια αλωνιστικη μηχανη που ειχαν συνεταιριστικα οι Βολισσιανοι και εδινε γρηγορα λυση στο αλωνεμα καθως και στα αχυρα που τα μπαλαριζε ηταν μεγαλη ευκολια και ταχυτητα ομως πολυ αργα για να κρατησει τους γεωργους των χωριων μας στον τοπο τους.

Ετσι μια διαδικασία που άρχισε από το όργωμα, το θέρισμα , δεσιμο σταχυων και τη μεταφορά τελείωνει με το αλωνισμα , ξανεμισμα , κοσκινισμα και μεταφορα στην αποθηκη η΄στο παγγαρι του σπιτιου για να γινει αλευρι για το ψωμι και τα ζυμαρικα και καθε αναγκη της οικογενειας.

Εργαλεια γεωργων εκεινης της εποχης

Κηποι - Οπωροκηπευτικα - Φρουτοδενδρα στην Παρπαρια τα περασμενα χρονια

Ο αγωνας επιβιωσης τα προηγουμενα χρονια ηταν δυσκολος και ανθρωποι του χωριου χρησιμοποιουσαν και αξιοποιουσαν οτι ηταν δυνατο να τους αποφερει τα προς το ζειν. Μια τετοια επιλογη ηταν και οι κηποι και τα μποστανια που εβαζαν και φυτευαν οπωροκηπευτικα αναλογα με την εποχη του χρονου. Τα <<μποστανια>> ηταν χωραφια χωρις νερο με καλο χωμα αφρατο οπου φυτευαν κυριως φυτα ανυδρα  οπως τοματακια μπουρνελες που ηταν αφθονα και παραγωγικα  και λιγα φασολια , πεπονια και καρπουζια αλλα χωρις μεγαλη παραγωγη δεν σηκωναν τα χωματα. 

Η αλλη εκδοχη ηταν οι κηποι που ομως απαιτουσαν νερο αφθονο για την καλιεργεια των οπωροκηπευτικων. Νερα υπηρχαν αφθονα και σε βουνα απο πηγες  , πηγαδια πολλα  , γιστερνες και <<καναλια>> απο ποταμια που χρησιμευαν για την αρδευση. Τα καναλια κοντα σε ποταμους και οι γιστερνες ηταν η ευκολη λυση οπου λογω υψομετρικης διαφορας ερχονταν με την βαρυτητα στα αυλακια με τα φυτα.

Το ζορι ηταν τα πηγαδια οπου επρεπε να ανεβει το νερο απο βαθος 4-5 εως και 10 μετρων καμια φορα για να γινει το ποτισμα (στις Αμμουδαρες-Βαρβαθος υπαρχει βαθυ πηγαδι τετοιο). Την λυση την εδινε ο <<γερανιος>> ενα παναρχαιο και πρωτογονο συστημα γερανου . Ενα χοντρο διχαλωτο ξυλο σχημα <<Υ>> ορθιο , προσαρμοσμενο στην μεση ενα μακρυ ξυλο πισω χοντρο με μια πετρα δεμενη πισω-πισω για αντιβαρο και μπροστα στο λεπτο σημειο προσαρμοσμενη μια κληματοβεργα χοντρη και μακρια για να φτανει μεχρι το νερο και βοηθουσε να βυθιστει το δοχειο - τενεκες , οταν γεμιζε λογω του αντιβαρου-πετρας χρειαζοταν λιγοτερη δυναμη για να ανεβει ο τενεκες γεματος.

Το νερο το αδειαζαν στον <<ποτιστη>> διπλα στο πηγαδι και απο εκει πηγαινε στα αυλακια με τα φυτα οπου καποιος επρεπε να ειναι και να <<κοβει>> αναλογα ανοιγμα η' κλεισιμο της φραγης στο αυλακι οταν γεμιζε για να παει στο επομενο.Αρκετα επιπονη δουλεια για τους αντρες συνηθως  , αλλα και γυναικες καμια φορα  που <<ανεσερναν>> τον τενεκε για το ποτισμα μιας και τα χωματα ηταν γαρμπιλοχωματα-σουρωτηρι και το νερο εφευγε αμεσως κατω.

Τα αυλακια ηταν σε σειρα και ο ποτιστης απο την μια πλευρα εφερνε το νερο , τα φυτα ηταν εν σειρα φυτεμενα στο αυλακι πχ. ντοματιες , μελιτζανιες κλπ...υπηρχαν και αλλα φαρδια αυλακια που τα ελεγαν <<πρασιες>> οπου εβαζαν πιο μικρα φυτα οπως μαρουλια , κρεμυδια κλπ..Αναλογα με την εποχη γινοταν και το φυτεμα.

 Αρχες ανοιξης πατατες-κρεμυδια τον Απριλη ντοματες , μελιτζανες , κολοκυθια  , φασολια ,αγγουρια  , πεπονια  , καρπουζια , αρχες Σεπτεβρη λαχανα κουνουπιδια που κατεληγαν λαχανιδες-παραπουλια συνηθως. Οταν εβγαζαν τα κρεμμυδια και τα σκορδα τα αφηναν με τα φυλλα και γινονταν πλεξουδες και τα κρεμουσαν και διατηρουνταν ολο το χρονο.Τις πατατες επισης τις αποθηκευαν σε σκοτεινο μερος και αντεχαν μεχρι την επομενη χρονια και εβγαζαν φυτρες για φυτεμα. Τα τοματακια μπουρνελες τα εκαναν αρμαθιες <<κολιε>> και τα κρεμουσαν στο ταβανι των σπιτιων η αποθηκων και ειχαν φυσικη σαλτσα ολο τον χρονο.

Τοτε ολοι χρησιμοποιουσαν κοπρια για λιπασμα και για ζιζανιοκτονο μονο θειαφι. Επισης εβαζαν << τα φοεριστρα>> - σκιαχτρα για τα πουλια και ποντικους που διεκδικουσαν το μερδικο τους.

 Συνηθως αφηναν καποια απο τα ζαρζαβατικα που φαινονταν οτι θα γινουν μεγαλα για σπορο,  σποραγγουρο, σποροντοματα,σποροκολοκυθο κλπ.που ωριμαζαν καλα επερναν τους σπορους τους ξερεναν στον ηλιο και τους φυλαγαν για την επομενη χρονια να κανουν φυτα.Απεφευγαν να φυτεψουν τον επομενο χρονο στον ιδιο κηπο τα ιδια φυτα και καθε 7 χρονια επρεπε να γινει αγραναπαυση αλλα σπανιως γινοταν.αλλωστε δεν γνωριζαν και πολλα πραγαματα για τις καλιεργειες ολα ηταν παραδοση που ......δυσκολα εσπαγε.Σε πολλους κηπους με νερο στις ακριες φυτευαν φρουτοδενδρα , ροδιες  , καϊσιες (βερυκοκιες) , βυσσινιες , νεραμπουλιες (κορομηλιες) , ροδακινιες και μηλιες και καμια καρυδια για το νερο.

Υπηρχαν και οι αππιδιες (αχλαδιες) αλλα ηταν μπολιασμενες αγριες. Τις πιο πολλες φορες δεν προλαβαιναν να γινουν  τα φρουτα , σαν παιδια τα κοβαμε αγουρα. Εσπεριδοειδη σχεδον τιποτα με εξαιρεση το περιβολι στου Πουπου , απομειναρι του Ζηκοδημητρου. Περιοχες με κηπους οπου υπηρχαν αφθονα νερα χειμωνα-καλοκαιρι ηταν η Παγουσαινα το περιβολι , Ξεροκαμπος , Σαρακηνου , Απεσω Βρυση , Κληρα, Μαναξιου , Πηγαδι, Πλατανες , Σταυρια , Κελλαρη , Βαριανου , Σεληνα , Αυγαρια , Καρυδακι , Κουρβουλο , Λιοϊρι και παραλιες Βαρβαθος, Καλουλιμε , Ζανακουντα. Καπως ετσι ηταν η υποθεση κηποι-ζαρζαβατικα-φρουτοδεντρα τα περασμενα χρονια για τους προγονους μας , πολυς κοπος με πολυ μικρη απολαβη μα  επρεπε να επιβιωσουν στον τοπο τους.

Ξερακισμα διαδικασια, συλλογη συκων, λιασιμο, μουσκεμα-ζυμωση 

Τα περασμενα χρονια τα συκα ηταν ενα απο βασικα αγαθα και σε αφθονια στο χωριο μας. Τα χωραφια ειδικα τα ορεινα ηταν γεματα απο συκιες και συνδυαζονταν με το αμπελι. οι ποικιλιες που ειχαμε ηταν Περδικοσυκιες, καροσυκιες, μαυροσυκιες , μπουρκουνοσυκιες κλπ. Γνωριζαν για τις ιδιοτητες τους στο πεπτικο συστημα αλλα ηταν και πηγη ενεργειας και πολλες θερμιδες ξερα (2900 θερμ./kg)   απαραιτητες μαζι με δυο ποτηρακια σουμα το βραδακυ για την καταπονηση που ερχοταν απο τη σκληρη δουλεια της ημερας. Επισης στη <<πεινα>> τοτε το 1941 ηταν μια πλουσια θρεπτικη τροφη. Τα ετρωγαν φρεσκα στην εποχη τους απο τελη Ιουνιου μεχρι και τα μεσα Σεπτεβρη. Υπηρχε μαγαλη παραγωγη και τα μαζευαν σχεδον καθε μερα μεχρι και τα τελευταια τον Σεπτεβρη τα <κουνελια>> και τα απλωναν στον ηλιο να ξεραθουν.

Συκια

Συκα

 Οταν ξερενοταν αυτα που προοριζαν για φαγωμα τα εβαζαν στο φουρνο για λιγο και τα εψηναν και εβγαζαν πολυ ωραια μυρωδια. Στην συνεχεια τα εβαζαν σε πυθαρια  , πυθους (ξυλινα πυθαρια απο κορμο δεντρων δρυς η' πλατανα) και κοφινια και τα πατουσε καποιος με το βαρος του για να ειναι πατημενα-κολλημενα για λιγοτερο αερα και να διατηρουνται για πολυ καιρο.

Παστελαριες

Καποια που ηταν σχιστα στα τρια η' σχημα σταυρου  τα εκαναν παστελαριες ενωναν δυο αφου πρωτα εβαζαν μεσα αμυγδαλο τριμενο και σουσαμι καμια φορα και τα πιεσαν να κολλησουν. Ενα μεγαλο μερος προοριζοταν για παραγωγη σουμας.

ΣΟΥΜΑ  (ΑΠΟΣΤΑΚΤΗΡΙΟ)

Αυτα αφου εχαν ξεραθει στον ηλιο τα βαζαν μεσα σε δοχεια με νερο και τα σκεπαζαν για 40 μερες περιπου να γινει ζυμωση. Στην συνεχεια τα πηγαιναν εκει κατα τον Νοεμβρη για ξερακισμα στα καζανια που υπηρχαν τοτε.(το 2000 περιπου εφυγε και το τελευταιο καζανι του χωριου).Βγαινει αδεια απο το υπουργειο για συγκεκριμενο χρονο απο τον ιδιοκτητη του καζανιου. Τα καζανια ηταν χαλκινα και συνηθως σταθερα-κτιστα στο κατω τμημα  με καπακι που εβγαινε για να μπουν και να βγουν τα συκα και ειχε απο κατω εστια φωτιας για ξυλα.

Η διαδικασία είναι η εξής: Βάζουμε σε δυνατή φωτιά κατω απ' το καζάνι με τα συκα και το ανάλογο νερό (2:1). Το σκεπάζουμε με το ειδικό καπάκι, που εχει πανω-πανω  ένα οριζοντιο χαλκινο σωλήνα και συνδέεται με τον καλόγερο.

Τις συνδέσεις τις φράζουμε με λάσπη από στάχτη. Έτσι ο ατμός-αποσταγμα από το βράσιμο περνάει από τον σωλήνα στον καλόγερο, ο οποίος βρίσκεται μέσα σε δοχειο με νερό. Ψύχεται, υγροποιείται και το αποσταγμα βγαίνει από τον <<λουλά>> (ένα σωληνάκι χαμηλά στη δεξαμενή) και χύνεται στην <<μπουρνιά>> ένα ειδικό πήλινο δοχείο που έχει στόμιο σαν χωνί.Το πρωτο αποσταγμα το <<πρωτορακο>> ειναι πολυ δυνατο και το επερναν για .....<<εξωτερικες>> εντριβες σε κρυολογηματα. Εκτος απο το γραδαρισμα ενας εμπειρικος τροπος για τον χρονο αλλαγης του μιγματος , ποτε ξεθυμενε δηλ. ηταν να ριξεις στη φωτια λιγη σουμα απο το σωληνακι , αν αρπαγε - αναφλεξη πριν φτασει στην φωτια ειχε ακομη δυναμη οταν δεν αρπαγε αλλαζαν το μιγμα. Μια καλη σουμα δεν πρεπει να υπερβαινει περιπου το 50% του μιγματος απο εκει και πανω χαλαει η ποιοτητα με <<ξυλιτη>>.....οπως λενε οι ειδικοι , υπαρχουν μυστικα που δεν μπορουμε να τα ξερουμε ολοι αλλα αυτα ειναι για παραγωγους. Οι καταναλωτες εχουμε τον πρωτο λογο στο πιωμα και οπως ελεγαν οι παλιοι <<ξερει η παπια πουναι η λιμνη και βουτα και πα και πινει>>

Για να βγει πιο δυνατη η σουμα γινεται διπλη αποσταξη (δευτερόβγαρμα) την ξανακαζανίζουν . Στην νοτια Χιο προσθέτουν στο καζάνι για καλύτερη γεύση  μαστίχι, γλυκάνισο κ.α. Εμεις στο χωριο μας βγαζαμε σκετη και μονο απο συκα ντοπια. Δυστυχως με την εγκαταλειψη του χωριου χαθηκαν και τα περισσοτερα δεντρα και η παραγωγη συκων ειναι λιγη. Αρκετοι πια καταφευγουν στην αγορα καλλιεργισημων-ποτιστικων συκων και χρηση σταφυλιου , αλλα και τσαμπουρων. Τα τελευταια χρονια η σουμα εχει παρει την πρωτη θεση ακομη και το καλοκαιρι στο χωριο μας τουλαχιστον μεταξυ των αντρων. Σαν μια ετεροχρονισμενη αποδοση τιμης στους προγονους μας που μας κληρονομησαν αυτο το <<ευγενες>> πραγματι ποτο τους ευχαριστουμε και την τιμουμε δεοντως.

Ελιες

Το λαδι τα περασμενα χρονια εκτος απο απαραιτητο στην διατροτροφη ηταν και ενα ειδος <<μονεδας>> γινοταν ευκολα χρημα και ειχε μεγαλη αξια στις συναλλαγες. Αυτο φαινεται και απο την αναπτυξη του χωριου μετα την καταστροφη της Χιου το 1822 οπου μεσα σε 25-30 χρονια περιπου υπηρχε οικονομικη ευχερεια και ξεκινησαν να κτισουν τον Αγ. Γιαννη ενα αρκετα δαπανηρο εργο για το μεγεθος του χωριου τοτε με κυρια πηγη το λαδι , τα αμυγδαλα και κτηνοτροφια. Δεν γνωριζουμε ποτε ακριβως καλλιεργηθηκαν οι πρωτες  ελιες στο χωριο μας ομως κρινοντας απο απο το μεγεθος ορισμενων κορμων παλαιων δενδρων μπορουμε να πουμε οτι προσεγγιζουν τα 500 χρονια πριν για τα ορεινα μερη και ισως περισσοτερα για τα παραθαλασσια μερη. Ο τροπος αναπτυξης ηταν μπολιαζοντας τους αγρελους που ηταν σε αφθονια σε ολη την περιοχη του χωριου ειτε επι τοπου στο σημειο που φυτρωναν απο μονοι τους ειτε σκαβοντας  αφου εβγαζαν τους αγρελους απο την ριζα - κουτσουρια και τους μετεφεραν στα χωραφια που ηθελαν να κανουν ελαιοδεντρα και τους φυτευαν. οταν επιανε και εκανε φυλα και κλαδι να σηκωνει μπολι τα μπολιαζαν. Συνηθως προτιμουσαν χωραφια προστατευμενα απο τον αερα κυριως ανεξαρτητα απο το υψομετρο και την αποσταση απο το χωριο.

Ο αερας ηταν μεγαλος κινδυνος για τα ελαιοδεντρα κατα την ανθοφορια αλλα και γιατι παλια δεν τα κλαδευαν οπως σημερα , γινοταν πολυ μεγαλα τα κλαδια με αποτελεσμα να σπανε οταν επιαναν τα μποφωρια.Ενα επισης αρνητκο στοιχειο ηταν οτι μαλον μπολιαζαν ψηλα τους αγρελους (ισως για να αποφυγουν το φαγωμα απο ζωα) με αποτελεσμα να εχουν ψηλο κορμο 2-2.5m μερικες φορες  και αν ηταν και εξω-εξω σε μια πεζουλα 2-3 μετρων δημιουργουσαν επικινδυνες καταστασεις στο μαζεμα οταν επροκειτο να τις μαζεψουν με <<τεχνητα μεσα>> ραβδισμα

με καλαμι η' μακρυ ξυλο και

<<σαβαγμα>>

τρανταγμα-κουνημα 

των κλαδιων με σχοινια η'

με τα χερια και επρεπε να

ανεβουν πανω στο δεντρο.

Ο φυσικος τροπος ηταν να περιμενουν να ωριμασουν και να πεσουν μονες οι ελιες με τον αερα. Οι ελιες μας, ο καρπος ηταν χοντρος και μαζευοταν σχετικα ευκολα σε ενα καθαρισμενο χωραφι. Ετσι επερναν βολτα ολα τα χωραφια και μεχρι να φτασουν στο τελευταιο το πρωτο θα ειχε παλι στρωμα ελιες που τις μαζευαν απο κατω. Τι καλοκαιρι και πριν βρεξει καθαριζαν απο κατω τα χορτα και αγκαθια, αστυφιδες ασπαλαθρους σπαρτους , βατους κλπ που εβγαινα και αναπτυσονταν πολυ γρηγορα και επρεπε καθε χρονο να καθαριζονται. Αυτα τα εκαιγαν αργοτερα οταν πια εβρεχε και χειμωνιαζε αλλα πολλοι βιαστικοι τα εκαιγαν κατακαλοκαιρο με αποτελεσμα να εχουμε πολλες φωτιες στην περιοχη με τις πιο πολλες <<ξενοφερτες>> απο αλλα χωρια συνηθως <<βορειοδυτικα>> που ειχαν απειλησει αρκετες φορες το χωριο μας και εχαν καταστρεψει μεγαλες εκτασεις ελαιοδεντρων.

Το μάζεμα της Ελιάς

Το μαζεμα των ελιων αρχιζε τελη Σεπτεβρη-αρχες Οκτωβρη με τα <<ξερονια>> και τελειωνε μετα τις γιορτες τον Γενναρη.  Ενα ακομη αρνητικο των ελιων μας ηταν ο δακος ενα μικρο εντομο που καταστρεφει τον καρπο , προωρη πτωση και ανεβαζει τα οξεα στο λαδι.  Για να αντιμετωπισθει τοποθετουσαν γιαλες με νερο στα δεντρα ανα διαστηματα και καποιος εκανε καταμετρηση στα ζωυφια που εβρισκε στις γιαλες οπου εμπαιναν και αναλογα με τα ευρηματα αν ηταν πολλα η' λιγα εκαναν ψεκασμο-δακοκτονια. Οι ελιες εκτος απο το λαδι που εδιναν ηταν και φαγωσιμες και ξεχωριζαν οι χουρμαδες - θρουπες που οταν βοηθουσε ο

καιρος ηταν εξαιρετικες αλλωστε σημερα ειναι προιον Π.ΟΠ. οι θρουπες Χιου αλλα και τσακιστες και στην αρμη για ολο τον χρονο σε μεγαλες ποσοτητες , στις συχνες νηστειες τοτε ηταν βασικο συνοδευτικο στο ψωμι αλλα και στο καθημερινο τραπεζι δεν ελειπαν.Τις ελιες που μαζευαν τις συγκετρωναν σε καποια σημεια στην αποθηκη , στον αχερωνα η' και στο σπιτι και οταν γινοταν ενα φωρτωμα καλο για το <<Αλετρουβειο>>-Ελαιοτριβειο τις πηγαιναν να τις <<κοψουν>> - αλεσουν. Τα πρωτα Αλετρουβεια ηταν και πιο πρωτογονα.Μια πετρα σε σχημα κολουρου κωνου προσαρμοσμενη σε ενα στυλο στο κεντρο του μυλου η μικρη διαμετρος και στην εξω την μεγαλη στερεωμενη μια μανελα ενα ξυλο που γυριζαν ανθρωποι η καποιο ζωο γαϊδουρι η' μουλαρι. γυρω υπηρχαν χειλια κτιστα για να μην φευγουν οι ελιες και ο πολτος <χαμουρη). Οταν γινοταν ο πολτος τον τοποθετουσαν σε πετσετες τσοχινες που διπλωναν και τις εβαζαν σε στιβα στο πιεστηριο που ηταν μια πολυ βαρια πετρα οσο η επιφανεια της πετσετας την οποια σηκωναν με την βοηθεια βιντσιου <<μποτζεργατης>> η'μαγγανο σε σκελετο απο ξυλινους στυλους και σχοινι και οταν εβαζαν ολες τις πετσετες την κατεβαζαν και πιεζε με το βαρος της να βγει το λαδι.

Στο κατω μερος υπηρχαν δυο γουρνες κτιστες η πελεκητες οπου γεμιζε η 1η και με υπερχειληση πηγαινε στην 2η αφου γινοταν ενας πρωτος διαχωρισμος βαρυτητας απο την <<αμουργα>> στην συνεχεια με ενα <<μαστραπα>> η' καρτο επερναν το λαδι απο την επιφανεια της 2ης γουρνας και το εβαζαν στα δοχεια μεταφορας ετσι αργα-αργα και φυσικα μεχρι να φανει η αμουργα.Οταν τελειωνε πια το λαδι απο την 2η γουρνα ειχε τελειωσει και η διαδικασια.Η αμοιβη του <<αλετρουβιαρη>>  λεγοταν <<αξαϊ>> και ηταν σε λαδι περιπου 10% η σε <<παραδες>> αντιστοιχης αξια. Στην συνεχεια ο παραγωγος το πηγαινε στο σπιτι του οπου συνηθως στο κατωϊ ειχε τις <<σφιδες>>-πηλινα μεγαλα πυθαρια οπου σε καθαρα εβαζε την νεα σοδεια λαδιου.

Οπως ελεγαν παλια υπηρχαν πυθαρια σε καποια σπιτια του χωριου που πρωτα τα εβαλαν μεσα και μετα εχτιζαν το σπιτι και χρησιμοποιουσαν σχοινακι με <<σικλι>> κουβαδακι για να το αδειαζουν.Με την παροδο του χρονου τα επομενα <<αλετρουβεια>> στα τελη του 19ου αιωνα εγιναν πιο συγχρονα με την βοηθεια της μεταλλουργιας. Ειχαν 2 μυλοπετρες σε αξονα μεταλλικο αρα μεγαλυτερη επιφανεια συνθλιψης-πατηματος ,  τοιχωμα μυλου κοφα-κοφινα απο λαμαρινα και πιεστηριο <<στιρακι> με μεταλικο σκελετο με ατερμονα κοχλια με μανελα και βιντσι - μποτζεργατη η' μαγγανο με γραναζι και μανιβελα που ομως εσφιγγε γυριζοντας τον <<παξιμαδι>> στην αρχη την μανελα την γυριζαν εργατες με τα χερια και μετα  με αλυσιδα η συρματοσχοινο με τον <<μποτζεργατη>>

η μαγγανο οπου εφαρμοζοταν μεγαλη πιεση στις πετσετες και εβγαζε πιο πολυ λαδι  , την ωρα της συμπιεσης εριχναν ζεστο νερο που βοηθουσε στη αποληψη του λαδιου. Αυτο που εμενε στις πετσετες ηταν η πυρηνα που αργοτερα την επερναν και την επεγεργαζονταν για καυσιμο σε φουρνους και μαγκαλια.Ο διαχωρισμος λαδιου αμουργας παρεμεινε ο ιδιος.Η επομενη προσπαθεια το 1925 περιπου ηταν καπου στο Ραχιδι (στου Πιπερακη το σπιτι??)  (μαλλον Ψυλλης Μιχαλης-Κασετας με συνεταιρους??) με μηχανη <<Φαμπρικα>> ντηζελ με λουρια που κινουσε τις μυλοπετρες και το στιρακι πιθανον υδραυλικο.ομως ειχε αδοξο τελος δεν γνωριζω αν ηταν οικονομικη αποτυχια η' αλλα προβληματα συνεταιρων η' και εφοδιασμος καυσιμου. Μετα τον πολεμο του 1940 εγινε ξανα αποπειρα με την 

<<φαμπρικα> των αφων Κατσιγιωργη που αργοτερα προστεθηκε και αλευρομυλος.Μηχανη ντηζελ με μαλαστουπα-φωτια στο ξεκινημα , ιμαντες για μυλο και υδραυλικο πιεστηριο <<στιρακι>> καθως και για τον αλευρομυλο , αλλα παλι διαχωρισμος λαδιου αμουργας με βαρυτητα.Απο αυτα που μου ειπε ο πατερας που ηταν στη μεταφορα  τοτε δεν υπηρχε δρομος και τα μηχανηματα αυτα ηρθαν στου Καλουλιμε με καϊκι και τα σηκωναν στα χερια με μανελες πανω σε ειδικα φορεια πηγαιναν ολοι οι αντρες του χωριου και αλλαζαν συχνα για τι ηταν πολυ το βαρος , αβολα μονοπατια και ανηφορα. Αλλη μια τελευταια αποπειρα ηταν γυρω στο 1960 η <<φαμπρικα>>του Ιωαν.Νικολη <<Νικολελος>> μονο αλετρουβειο καπως πιο συγχρονο χωρις φωτιες στο ξεκινημα και αυτο με ιμαντες για Μυλο και <<στιρακι>> πιεστηριο. Τα μηχανηματα της <<φαμπρικας>> ηρθαν με φορτηγο απο τη Χωρα απο τον αμαξωτο..

Για να κλεισουμε την  ιστορια με τις φαμπρικες να σημειωσουμε οτι το αλετρουβειο του Πιπη του Κατσιγιωργη εφαγε μια τελευταια αναβαθμιση εκει γυρω στο 1980??με ηλεκτρικα μοτερ  , σπαστηρα ελιων , μαλακτικη πολτου ,  συγχρονο πιεστηριο και φυγοκεντρικο καθαριστη λαδιου (De Laval) πριν παροπλιστει και αυτο εδω και καμποσα χρονια.

 

Την ιδια εποχη εκει στο 1960 παραλληλα με τις 2 φαμπρικες υπηρχαν σε λειτουργια 4 Αλετρουβεια παραδοσιακα με μουλαρι με διπλες πετρες και μεταλικο στιρακι-πιεστηριο με βιδα και μποτζεργατη-βιντζι που ομως γρηγορα παραγκωνιστηκαν απο την ....τεχνολογια.Αυτα ητανΙωαννης Ψυλλης και υιοι  Βορεινη , Ιωαννης Γαλιανος  Βορεινη , Χειλας Δημητρης (Πιτσιλιας)  Αγ. Γιαννη αυτα τα τρια σωζονται μεχρι τωρα και Aδελφοι Bασιλης Τσουκαλας (Φωτης) & Γιαννης Τσουκαλας (Σαρδας) κεντρο?? τελος  υπηρχε παροπλισμενο του Μιχ.Κατσιγιωργη Λοντζα που δεν υπαρχουν πια..Το τελευταιο που αντεξε στην πιεση εξελιξης ηταν του Ι. Γαλιανου λειτουργουσε ισως μεχρι αρχες του 1970 μαλον για ιδιωτικη χρηση και σιγουρα για πατημα σταφυλιων για κρασι. Αυτα θα μπορουσαμε να συνοψισουμε στο κεφαλαιο Ελαιοδεντρα, ελιες καρπος,  λαδι και <<αλετρουβεια>> τα περασμεν α χρονια στην Παρπαρια τα ομορφα και νοσταλγικα.

ΤΟ ΛΟΥΤΡΟΥΒΙΟ (ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ)

Τα πιο παλιά χρόνια το ελαιοτριβείο ήταν πολύ διαφορετικό από τα σημερινά. Οι παραγωγοί πήγαιναν τις ελιές στο λουτρουβιό, τις ζύγιζαν και τις έριχναν λίγες-λίγες στο τσακιστήρι, που αποτελείται από την κωνική πέτρα και την κοφινία. Η πέτρα ήταν πάνω στην κοφινία και την γύριζε ένα υποζύγιο.

Τις λιωμένες ελιές (χαμούρι) τις έβαζαν σε βαρέλι ή σε ξύλινο αποθετάρι και από εκεί μέσα σε τρίχινες πετσέτες. Ύστερα τοποθετούσαν τις πετσέτες πάνω στην πλάκα του στηρακιού (πιεστηρίου). Με έναν μοχλό οι εργάτες γύριζαν τη βίδα της πάνω πλάκας του πιεστηρίου για να σφίξουν όσο μπορούσαν τις πετσέτες.

Στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν το μποτζεργάτη, ένα κάθετο στύλο, που ήταν συνδεμένος με σχοινί στον μοχλό του στηρακιού.

Δυο άντρες γύριζαν τον μποτζεργάτη για να σφίξει πιο δυνατά τις πετσέτες με το χαμούρι. Το υγρό (αμούργη ανακατεμένη με λάδι ) χυνόταν στον πρώτο χώρο μιας διπλής γούρνας. Στο δεύτερο χώρο ως πιο λαφρύ πήγαινε το λάδι.

Μποτζεργάτης:

ένας κάθετος στύλος, που ήταν συνδεμένος με σχοινί στον μοχλό του στηρακιού.

Ενα κείμενο το οποίο αναφέρεται στη λαογραφία της Παρπαριάς γραμμένο 1910 

Το κείμενο, που δίνει κατά κάποιο τρόπο την «ταυτότητα» της Παρπαριάς εκείνη την εποχή έγραψε ο Κ. Ν. Παπάδης, που υπηρετούσε ως δάσκαλος στην Παρπαριά πριν από 112 χρόνια.

Δειτε περισσοτερα για θέματα γάμου, βάπτισης, κηδείας.......

Οι παλιές ενδυμασίες

Οι παλιές ενδυμασίες Παρπαριάς

Σε αυτό το λαογραφικό έργο, θα ήθελα όλων την συμμετοχη και την βοηθεια  για ότι γνωρίζεται,  η ότι έχετε ακούσει, και αν είναι δυνατόν να ζητήσετε την συμμετοχή των  γονέων σας και παππούδων σας. Επίσης θα ήθελα αν γνωρίζετε κάτι διαφορετικό από αυτά που  διαβάσατε να μας διορθώσετε. Ευχαριστώ. Maria Katsigeorgis

Σταματία & Γιώργης Παπουλής

Νίκος Δ. Ψυλλής.
Maria Katsigeorgis

bottom of page